როგორ ცხოვრობთ ეპიდემიის პირობებში, რაზე დაგაფიქრათ კორონამ. რას იტყოდით მის
პოზიტიურ და ნეგატიურ მხარეებზე
არ მიყვარს უადგილო, ნაწვალები ორიგინალობა, ამიტომ ძალიან მარტივად გიპასუხებთ პოზიტიური
პანდემიაში არაფერია,. ნეგატიური რამდენიც გნებავთ. ჯანმრთელობის დაზიანების და
მისი ფატალურობის რისკებზე საუბრით არ დაგღლით. არც მარტოობაზე წუწუნით - ეს
ჩემთვის ნაცნობი მდგომარეობაა. მარტოობას ცოდნა სჭირდება. ისე მოხდა რომ მე საკუთარ
თავთან დიდი ხნით მარტო დარჩენა წლებია ვისწავლე, თან ძალიან კარგად, ამიტომ რაღაც განსაკუთრებულად არ
მიჭირს, მიუხედავად იმისა, რომ ფიზიკურადაც მარტო ვცხოვრობ არმაზში. სახლიდან
ვმუშაობ. ხანდახან რამდენიმე დღე გადის ისე, რომ ადამიანს მხოლოდ ტელევიზორში
ვხედავ. აქ მეზობლებიც კი არ არიან.
ადამიანის ტვინი მოგეხსენებათ ყველაზე
სრულყოფილი სუბსტანციაა ჩვენთვის ნაცნობ სამყაროში. ჩემი საბრალო ტვინიც კი…წლების
განმავლობაში მასში იმდენი ხელუხლებელი ინფორმაციაა ჩაწერილი , რომ გარწმუნებთ,
მთელი დარჩენილი სიცოცხლე მეყოფა იმისთვის რომ არ მოვიწყინო, თუნდაც არც ერთი წიგნი
არ მქონდეს გვერდით, ტელევიზორი ან კომპიუტერი. ფანქარი და ფურცელი ჩემთვის სრულიად
საკმარისია. თუმცა, მაინც ძალიან მასევდიანებს და მაკლია ტაქტილური შეგრძნებები. უკვე
თითქმის წელიწადი გახდება, რაც ერთმანეთს აღარ ვეხებით, ხელსაც კი არ ვართმევთ.
ადამიანს, როგორც ცნობილია ხუთი ძირითადი გრძნობა აქვს: გემო, სმენა,
მხედველობა,ყნოსვა და შეხება. ნებისმიერი მათგანის დისფუნქცია სერიოზულ ფსიქიკურ
ტრამვებს იწვევს. ასეთი მასშტაბის პანდემია გახდა საჭირო, მივმხვდარიყავით, რომ
ყველა ეს გრძნობა პირველ რიგში ერთმანეთთან კომუნიკაციისათვის ყოფილა საჭირო.
იმისთვის, რომ ადამიანად იგრძნო თავი. უკვე ერთი წელია ერთმანეთის პირბადეებით
ვხვდებით, ქუჩაში შემხვედრ უცნობს თავს ვარიდებთ, ვცდილობთ დისტანცია დავიცვათ და
რაც მთავარია ჩვენს საყვარელ ადამიანებსაც კი აღარ ვეხუტებით, თუ არ ჩავთვლით
მუშტებით თუ იდაყვები მისალმების ამ სრულიად იდიოტურ ფორმას. ადრე ხანდახან
მაღიზიანებდა ეს გაუთავებელი გადაკოცნები. ახლა მეჩვენება, რომ დამაკლდა.. მე
პირადად არაფერი ისე არ გამხდიდა ბედნიერს, როგორც ჩემი შვილების ჩახუტება,
რომლებიც ერთი წელია აღარ მინახავს პირველ რიგში პანდემიის მიზეზით (ისინი პარიზში
ცხოვრობენ), ყოველი თვის ბოლოს ვაპირებ წასვლას და გასაგები მიზეზების გამო არ
გამომდის. იმედი მაქვს თებერვალში წავალ, მაგრამ ძალიან გამიჭირდება მათთვის
იაპონელივით მხოლოდ თავის დაკვრით მისალმება, აუცილებელი დისტანციის დაცვით. ამაზე
ფიქრიც კი ცუდ ხასიათზე მაყენებს.
"ერთი ღმერთს ეყო ჭკუა და არაფერში ერევა, ეტყობა კიდეც ქვეყანას - ამიტომაც
არის ქართული პოლიტიკა ასეთი უღმერთო"-ო - წერთ. მაინც რა მეტყველებს ქართული
პოლიტიკის უღმერთობაზე?
საერთოდ უღმერთობაზე ყოველთვის არაადამიანობა მეტყველებს. ქართული პოლიტიკა, ან ის, რასაც ჩვენთან პოლიტიკას უწოდებენ, უკვე კარგა ხანია გასცდა ყოველგვარ
ადამიანურობის ზღვარს და დღეს სრულიად დეჰუმანიზირებულია. მე მისი არაფერი მესმის. ძალიან
ბევრჯერ შევეცადე, ბევრი ვიფიქრე, წიგნები და ბევრი სტატიები დავწერე, მაგრამ მაინც
არ მესმის. ფაქტობრივად ყველაფერი, რაც ქართული პოლიტიკის შესახებ დავწერე და
გამოვეცი, სინამდვილეში უფრო იმის შესახებ არის, თუ როგორ ვერაფერი ვერ გავიგე.
ყველაზე ცუდი ის არის, რომ ეს სრული გაუგებრობა ჩემში პროგრესირებს. ყოველდღიურად ყველაფერი კიდევ უფრო
მიუწვდომელი ხდება ჩემი გონებისათვის . არა და, რომ ვუყურებ, რამდენ ხალხს ესმის,
თან ძალიან კომპეტენტურად და რეზოლუციურად, ძალიან სევდიან ხასიათზე ვდგები, მეჩვენება, რომ დავბერდი და უბრალოდ
აზროვნების უნარი დავკარგე. ამიტომ, ძალიან რომ არ დავკომპლექსდე და თავი არარაობად
არ წარმოვიდგინო, ხელი ჩავიქნიე. ვცდილობ ამაზე აღარ, ან ძალიან დოზირებულად
ვიფიქრო... პრინციპში, როგორც ღმერთი - არ მგონია ქართული პოლიტიკის სიღრმეების
ანალიზით იღლიდეს თავს.
რატომ თვლით, რომ ქართულ პოლიტიკას აკლია კულტურა, რაც მისი დიდი მარცხია. რა
წვლილი მიუძღვის ამაში ხელისუფლებებს და რა - ელექტორატს და საზოგადოებას?
პოლიტიკაც და ელექტორატიც საზოგადოების ნაწილებია. ამიტომ მე მათ არ დავაცალკევებდი
განსაკუთრებით კულტურასთან მიმართებაში. დიახ, მე ვთვლი რომ საქართველოში მწვავე
პროგრესირებადი კულტურული კრიზისია, რომელიც არც გუშინ დაწყებულა და არც გუშინწინ.
მიზეზები ბევრია, პასუხისმგებელი კი ყველა, ვისაც ევალებდა და ევალება ქვეყანაში
ისეთი კონტექსტის შექმნა, რომელიც კულტურის განვითარებას ხელს შეუწყობდა. კულტურა
სიზიფეს ქვაა, ხოლო მთა, რომელზეც ის აგაქვს - უსასრულო. როგორც კი სულის მოსათქმელად
ჩერდები, მაშინვე ქვევით მოგორავს. რაც არ უნდა დიდი კულტურული წარსულის მქონე ერი
იყო, თუ კულტურას ყოველდღიურად არ ქმნი, არ ანვითარებ, აუცილებლად დაგიგორდება უკან,
თან გზადაგზა, უკვე შექმნილსაც გადათელავს. რა იყო და არის ძირითადი მიზანი ქართული
კულტურის პოლიტიკის? მისი საზღვარგარეთ პოპულარიზაცია და არა კეთება! ჩემი აზრით ეს
დამღუპველი პოპულიზმი, ერთერთი მთავარი მიზეზია კულტურული კრიზისის და ყველა დროის
ქართული ხელისუფლების სამარცხვინო მარცხის ამ მიმართულებით. კულტურა პირველ რიგში
შენი მოქალაქეებისთვის უნდა გჭირდებოდეს და არა სტუმრებთან თუ სტუმრად ყოფნისას
თავის მოსაწონებლად და საკეკლუცოდ. კულტურა ისეთივე მნიშვნელოვანი მუდმივად განვითარებადი დარგია
ქვეყნისთვის. როგორც ეკონომიკა, თავდაცვა, განათლების სისტემა. მეტიც, ნებისმიერი
სისტემის შექმნას სწორედ კულტურა სჭირდება, თავისი ყველაზე ფუნდამეტალური, ფართო
მნიშვნელობით. პოლიტიკა თავად კულტურის ნაწილი, აკადემიური დისციპლინაა, შორეულ ანტიკურ ეპოქაში ფილოსოფოსების და არა “წარმატებული
ბიზნეს-მენეჯერების” მიერ შექმნილი, როგორც ამის ბევრს გულწრფელად ჯერა. იდეაში პარლამენტი მოაზროვნეთა
მექაა და არა ქარვასლა, ან წარმატებულ "ბიზნესმენთა" VIP კლუბი. ბევრ პარლამენტარს იცნობთ საქართველოს უახლოესი ისტორიიდან, ვინც თავისი ცოდნისა და აზროვნების ხარისხის წყალობით მოხვდა პარლამენტში? მე არა.
პოლიტიკოსობა არ არის
პროფესია, ნებისმიერ ჩვენთაგანს შეუზლია გახდეს პოლიტიკოსი და ხდება კიდეც, ოღონდ
არა იმ მთავარი კრიტერიუმებით რომელიც ყველაზე მნიშვნელოვანია.
კულტურული კრიზისის
ნიშანია, როდესაც მოსახლეობის უმრავლესობას ჯერა, რომ “თავის საქმეში წარმატებული
კაცი ქვეყნის მართვაშიც წარმატებული იქნება”. სოკრატე სულ სხვანაირად ფიქრობდა “
ბრიყვებს ჰგონიათ რომ ადამიანი მხოლოდ მაშინ არის ბრძენი, თუ ის პირველ რიგში
თავისი თავისთვის არის ბრძენი”. აქვე ყოველი შემთხვევისათვის დავამატებ, რომ
კულტურა არ ნიშნავს არც მხოლოდ სახელოვნებო დარგს და არც მხოლოდ განათლებას. ორივე
უმნიშვნელოვანესი, მაგრამ მხოლოდ მისი შემადგენელი ინგრედიანტებია.. კულტურა ბევრად
უნივერსალური და კომპლექსური მუდმივი პროცესია და არა რაღაც ანტიკური
ქანდაკებასავით გაშეშებული მდგომარეობა. ამასთან ადვილად ფუჭებადია. ყოველდღიურად
სჭირდება წყლის დასხმა, კვება.. წინააღმდეგ შემთხვევაში ძალიან სწრაფად ხმება.
ამასწინათ მომეწონა მისი თქვენეული შედარება "კერამიკის სპილოსთან, სად წაიღო,
რომ არ იცი". კულტურასაც რომ არ სწყალობს ღმერთი და ხელისუფლება, ამ მეტაფორულ
აღწერაშიც კარგად ჩანს....
კულტურას არც შეიზლება ღმერთი წყალობდეს. მისი სრული განმკარგველი ადამიანია. როგორც აღორძინების ხანის ჰუმანისტები
ამტკიცებდნენ, მაგალითად პიკო მირანდოლა, კულტურა თავისუფალი არჩევანის მარცვალია
რომელიც ღმერთმა სამყაროს შექმნისას ადამიანში ჩადო და ამით უფლება დაუტოვა, მისი
კულტივირებით, თავად აღზარდოს საკუთარ თავში ადამიანი ან პირუტყვი. ერაზმუს
როტერდამუსის მიხედვით - “ადამიანებად არ ვიბადებით, ადამიანები ვხდებით.” ადამიანად
გახდომა, პიკო მირანდოლას მარცვლის გაღვივება და კულტივირება ადამიანებში,
სახელმწიფოს უპირველესი ვალდებულებაა., მე მეჩვენება რომ ჩვენი სახელმწიფო არა თუ
არ ასრულებს ამ ვალდებულებას, ისიც კი არ იცის როგორ შეასრულოს. პიკოს მარცვლის
კულტივირება სადღესასწაულო უქმე დღეებში ქართველი "ცნობადი" ვარსკვლავების უფასო
კონცერტები გონია ღია ცის ქვეშ.
დღეს მმართველი გუნდი ბიძინა ივანიშვილის გარეშე დარჩა. როგორ ფიქრობთ, გაართმევს
ის თავს იმ მძიმე გამოწვევებს რაც გვაქვს და რაც მომავალში გველის ?
სიმართლე გითხრათ ამაზე ბევრი არ მიფიქრია. თუ რატომ? ამის შესახებ მეორე კითხვაზე
ჩემს პასუხში ვისაუბრე... მაგრამ რომ არ იფიქროთ , რომ კითხვას თავს ვარიდებ, მაინც
შევეცდები ჩემი აზრი გითხრათ.. როდესაც ვამბობ, რომ არ მესმის ქართული პოლიტიკის,
მე მხედველობაში მაქვს მისი სრული წარმომადგენლობა, სპექტრს რომ ეძახიან: ხელისუფლებაც და ოპოზიციაც., ექსპერტების, პოლიტოლოგების, ინტელექტუალების და
მოყვარული სამოქალაქო აქტივისტების ჩათვლით. ამის მიზეზი, არ მგონია მართლა ჩემი
ასაკი და გონებრივი პოტენციალის დაქვეითება იყოს. შეუძლებელია გაიგო ადამიანის,
რომელსაც თავად არაფერი გაეგება საკუთარი თავის. მე კი მეჩვენება რომ ქართულ
პოლიტიკა თავად არ არის ჩამოყალიბებული იმაში, თუ რა უნდა... და განსაკუთრებით როგორ
უნდა… ალბათ ხვდებით - ამ ყბადაღებულ გამოწვევებთან ბრძოლა მაქვს მხედველობაში! გამონაკლისი არც მართველი გუნდია და არც მართველობის მოსურნე ოპოზიცია. მე უკვე
წლებია ვუყურებ უსასტიკეს ბრძოლას იმისთვის, თუ ვინ უნდა მართოს, მაგრამ არა
იმისთვის, თუ როგორ უნდა მართოს. ამდენად ისიც კი არ ვიცი, როგორ უმკლავდებოდა
რომელიმე წინა მართველი ძალა ამ ყველაზე მთავარ გამოწვევებს, მით უმეტეს ბუნდოვანია ჩემთვის როგორ
გაუმკლავდება მომავალში. მე რა თქმა უნდა ძალიან მინდა რომ კარგად, ყოჩაღად ,
ჯანმრთელად და ბედნიერად გაუმკლავდეს - ვინც არ უნდა იყოს.
ოპოზიციის ტაქტიკაზე, პერსპექტივაზე, ბოიკოტზე რა აზრის ხართ?
ღმერთო ჩემო! მათი ტაქტიკა მსოფლო თანამეგობრობამაც კი ვერ გაიგო! ამდენი დაბნეული
დიპლომატი ჩემს სიცოცხლეში არ მინახავს ერთად! მაგრამ ბევრად უარესია, რომ
თვითონ ვერ გაიგეს თავიანთი ტაქტიკისა და სტრატეგიის ვერაფერი.. აბა მე საიდან
უნდა ვიცოდე?. თუ თქვენ მხედველობაში გაქვთ პარლამენტის ბოიკოტი, მხოლოდ ერთი რამის
თქმა შემიზლია - 1989 წელს საბჭოთა კავშირის უმაღლეს საბჭოში (ანუ წიტელ
პარლამენტში) ათას ხუთასი პარაზიტი და ერთი კაცი იყო, სახელად ანდრეი სახაროვი. იმ
ერთი კაცის ყოველ სიტყვას ბევრად მეტი წონა ჰქონდა ვიდრე დანარჩენი 1500 პარაზიტის
ზუზუნს. თქვენ ზემოთ სიტყვის ძალაზე მკითხეთ… მე რომ ოდესმე პოლიტიკოსობა
გადამეწყვიტა და დღეს ოპოზიციაში ვყოფილიყავი, ნებისმიერი გაყალბების მიუხედავად, სრულიად მარტო შევიდოდი პარლამენტში და სისხლს გავუშრობდი ჩემს ოპონენტებს, რადგან
მე მჯერა რომ ჩემს ნათქვამ ყოველ სიტყვას ქვეყნის ყველაზე მთავარი ტრიბუნიდან მეტი
წონა და ფასი ექნებოდა ვიდრე ჩემი ოპონენტების ზუზუნს. ეს ჩემი ამბიციაა. შეიძლება
ვინმე არგუმენტირებულად ფიქრობს, რომ გადაჭარბებული, მაგრამ მე მჯერა, ზუსტად ასე მოვიქცეოდი და
ჩემი მარტოობით ბევრად მეტს გავაკეთებდი, ვიდრე რომელიმე ყველაზე დიდ ფრაქციაში
ყოფნით, იმ ადამიანებთან, რომლებთანაც პარტიაში თუ კოალიციაში გაერთიანებამდე, ზუსტად მეცოდინებოდა, რომ არაფერი, აბსოლუტურად არაფერი მაკავშირებს, მით უმეტეს
პოლიტიკური გემოვნება, სტრატეგია თუ ტაქტიკა. . არ მგონია ეს ამბავი ჩემთვის კარგად
დამთავრებულიყო. ამიტომაც მადლობა ღმერთს, ეს სისულელე მაინც არ ჩავიდინე - ისედაც
ჩემი ცოვრების მანძილზე სანანებლად ჩადენილი სისულელეების იმხელა გროვა მაქვს, ტვინის
რომელ ბნელ კუნჭულში მივხვეტო არ ვიცი.
"ქვეყანა, სადაც განსხვავებულ აზრს არ პატიებენ, აზრს თუ არ იზიარებენ, მაშინვე
მოღალატედ და პრორუსად გვაცხადებენ", - ამბობთ და გიკვირთ, ასე არსად ხდებაო. რა
არის ამისი მიზეზი და რატომ ვართ ამ მხრივ გამონაკლისები?
მე არასდროს მითქვამს, რომ ეს, ანუ ადამიანების მიერ ერთმანეთის დემონიზება და
ცილისწამება არსად ხდება. შეიძლება ნათქვამი ან დაწერილი მქონდეს, რომ ასე არ
ხდება ნორმალურ საზოგადოებაში, რაზეც ჩვენ უზარმაზარი პრეტენზია გვაქვს.
საზოგადოება
ცოცხალი ორგანიზმია, ის ხანდახან ავადდება. არა მარტო ჩვენი. მაგალითად მე მიმაჩნია, რომ დღეს
ამერკული საზოგადოება ვერ არის ჯანმრთელად, ისევე როგორც ვერ იყო მაკარტიზმის
ეპოქაში, როდესაც ყოველ ნაბიჯზე ატომური ბომბებით შეიარაღებული წითელარმიელები და
კომუნისტები ელანდებოდათ, სხვისი აზრის არგაზიარება თავისტავად აბსოლუტურად
ნორმალური მოვლენაა. მაგრამ მისი არ ატანა და აგრესიული რეაქცია განუვითარებლობის,
ან უკვე განვითარებულის დეგრადაციის ნიშანია. მე ნამდვილად არ ვთვლი საქართველოს
განუვითარებელ ქვეყანად. მხოლოდ ძალიან მასევდიანებს მისი პროგრესირებადი
აბსოლუტურად ანომალიური, უბრალო დისკუსიის შეუზლებლობის ფენომენი განსხვავებულ
შეხედულებების მქონე ადამიანებში. ამის შესანიშავი მაგალითია, თუნდაც
მოლაპარაკებების რაუნდები ხელისუფლებასა და ოპოზიციურ კოალიციას შორის, რომელიც … -
ელჩების მეთვალყურეობისა და ზუდამედველობის ქვეშ მიმდინარეობდა და სავარაუდოდ გაგრძელდება. ვერასდროს
დავიჯერებდი, მაგრამ ფაქტია, ეს პროცესი ჩვენს თვალწინ, ახლა და აქ მიმდინარეობს:
უამრავ ზრდასრულ ამბიციურ ადამიანს არ გააჩნია უნარი უბრალოდ დაჯდეს, თავის ანტაგონისტს
თვალებში შეხედოს და "უფროსების " გარეშე ესაუბროს, გაარკვიოს ყველაზე მთავარი პრობლემა რაც მათ შორის
არსებობს… და თქვენ გჯერათ რომ ადამიანებს, რომლებსაც ელემენტარული დისკუსიაც კი არ
შეუზლიათ ზედამხედველის გარეშე, ფასილიტატორს რომ უწოდებენ, ქვეყნის "მთავარი
გამოწვევების" გამკლავების უნარი გააჩნიათ? მე არ მჯერა. ვერ აღვიქვამ სერიოზულად.
ჩემთვის ეს სახელმწიფო რანგში აყვანილი ინფანტილიზმია, რომელიც ისედაც ძალიან
გვახასიათებს ქართველებს. ჩვენ ყოველთვის, როდესაც რაიმე პრობლემის გადაჭრას,
მოლაპარაკებას ვცდილობთ, აუცილებლად გვჭირდება ვინმე მესამე, მოწმის სახით. ასე იყო
ყოველთვის: ქუჩური გარჩევებისას, ოჯახური პრობლემების გადჭრისას, თუ მოგვიანებით
ბიზნეს კონფლიქტების მოგვარებისას. ზრდასრულ თავმოყვარე ადამიანებს სხვისი
მეთვალყურეობის გარეშე უნდა შეეძლოთ ერთმანეთისთვის თვალებში ყურება და საუბარი.
მითმეტეს გროტესკული მეჩვენება ელჩების, დიპლომატების ზედამხედველება, რომლებსაც
აბსოლუტურად არაფერი ესაქმებათ შიდა პოლიტიკურ კონფლიქტებთან. შეიძლება მე არ ვიცი,
მაგრამ მსგავსი მოვლენა ნამდვილად არ მახსენდება. არ მგონია, რომ ეს გროტესკული რაუნდები
საამაყო ფურცლად დარჩეს საქართველოს უახლეს ისტორიაში. ეს მხოლოდ ჩვენს პოლიტიკურ
არაზრდასრულობაზე და ინფანტილიზმზე მიუთითებს. სხვთაშორის ფასილიტატორის ერთერთი
სინონიმი მასწავლებელია. გულწრფელად არ მესმის, როგორ შეიზლება არაზრდასრულმა
პოლიტიკურმა სპექტრმა ის გამოწვევები დაამარცხოს, რომლის შესახებაც ცოტა ხნის წინ
მეკითხებოდით.
ბატონო პაატა, ივანიშვილის გარეშე დარჩა გუნდი, რით ხსნით და როგორ აფასებთ მის
წასვლას
მე არანაირი საფუძველი არ გამაჩნია არ დავიჯერო, რომ მართლა წავიდა, ან არ წავიდა.
რადგან თეორიული საფუძველი პირველ მოსაზრებასაც გააჩნია და მეორესაც. ვერც მისი
დაბრუნების პერსპეტივებზე გეტყვით ვერფერს. ერთის გარდა, თუ გარკვეული დროის შემდეგ, ის მართლაც დაბრუნდა და თქვენ კვლავ დამისვამთ იგივე კითხვას , მის მიერ დატოვებული გუნდის
პოტენციალის შესახებ... ამჯერად არგუმენტირებულად, დარწმუნებით შემეძლება გიპასუხოთ, რომ ამ
გუნდის ფასი კაპიკია და შესაბამისად, მის დაბრუნებას, როგორი ფორმითაც არ უნდა მოხდეს
ის, არავითარი, აბსოლუტურად არავითარი აზრი აღარ ექნება. რა აზრი აქვს ზრდასრული ბავშვების გუნდში დაბრუნებას, თუ კი უკვე მეორედ აღმოჩნდება, რომ მათი მარტო დატოვება არაფრით არ შეიზლება?
საზმაუში მედია გარემოს რეფორმირებაზეც გიმუშავიათ, არხის სტრატეგიულ
განვითარებაზეც. როგორც ტელევიზიის თანამშრომელი და დოკუმენტალისტი, რას იტყვით
მედიაგარემოზე, ასევე თქვენს "დოსიეზე", რომელიც საინტერესო გადაცემაა და თავისი
მაყურებელი ჰყავს...
ყველაზე ფუნდამეტური შეცდომა, რასაც საქართველოში უშვებენ მედიაზე მსჯელობისას, არის
ის, რომ მედიის დანიშნულება, მისი ხარისხი ძირითადად პოლიტიკით შემოიფარგლება .
პოლიტიკა და ახალი ამბები მართლაც ძალიან მნიშვნელოვანი, მაგრამ მხოლოდ ერთი
ნაწილია ტელევიზიის და არა მთლიანი. დანარჩენი თითქოს მხოლოდ რაღაც უგემურ დანამატად
აღიქმება. ვერც ერთი ცალკე აღებული ტელევიზია ვერ განვითარდება თუ ზოგადად მედია
გარემო არ განვითარდა, რაც პირველ რიგში მის თემატურ მრავალფეროვნებას და სანდოობას
გულისხმობს. განვითარებას კონკურენცია სჭირდება, რომელიც ფაქტობრივად, პოლიტიკური
სეგმენტის გარდა, არც ერთი მიმართულებით არ არსებობს, რაც არის ისიც პოლიტიკური
ანგაჟირებულობის და არა სანდოობის თვალსაზრისით.
ვერ ვიტყვი რომ საქართველოში მედია გარემოს
გაუმჯობესებაზე მიმუშავია. არხის სტრატეგიულ განვითარებაზე კი - ცოტა, ჩემს
კოლეგებთან ერთად. მედიის განვითარების ამბიცია საქართველოში არასდროს მქონია. ეს
არც ერთი კაცის საქმეა და არც ერთი კონკრეტული ტელევიზიის. ქართული მედია მოშლილია, ერთი და
იგივე წრეზე ბრუნავს ისტერიულად უკვე მესამე ათწლეულია..ის ქართველ მაყურებელს არ
ესაუბრება, უყვირის და ეჩხუბება, გამუდმებით სტრესის ქვეშ ამყოფებს... აბა რანაირად
შეიძლება განვითარდეს? მედია თავის თავში მომხმარებელსაც მოიცავს. ამდენად მათი განვითარება ჰარმონიულად უნდა მოხდეს - ანუ ერთმანეთი უნდა განავითარონ. ჯერჯერობით
არც ისე ოპტიმისტურად ვარ განწყობილი.
დოსიეს რაც შეეხება : გასულ ორშაბათს მესამე სეზონი
დავიწყეთ. გადაცემას თავისი ერთგული და ასეთი ტიპის მედია გარემოსთვის საკმაოდ ბევრი მაყურებელი
ყავს., ეს ნიშნავს, რომ ადამიანებს სჭირდებათ რაღაც მეტი, ვიდრე ერთი და იგივე
სახეების და მათი ერთი და იგივე აროგანტული პათეტიკის მოსმენა უთვალავ თოქშოუში, რომლებიც გაჭრილი ვაშლებივით გვანან ერთმანეთს.
აჯობებს ადამიანებმა თავად ისწავლონ , საკუთერი გონებითა და ცოდნით მოვლენების
შეფასება, ვიდრე ქარიზმატული ტელე-თავების კარნახით. დოსიეს ამოცანა სწორედ ეს არის.
თქვენს ნაწარმოებებში, ესეებში თითქმის ყველა პრობლემას შეხებიხართ და რაც
მთავარია - ისინი მართალია და მოყვარისთვის ნათქვამი. სიმართლის არსიყვარული
ყველა ერშია. მართალი სიტყვის გამო დაბრკოლებები ხომ არ შეგხვედრიათ როგორც
მწერალს და როგორც ადამიანს?
სიმართლე ხშირად სუბიექტურია. თუ ცხადია, არ ვამტკიცებთ, რომ თოვლი თეთრია და სველი.
სუბიექტურობაში ვგულისხმობ რაიმე მოვლენის შესახებ გამოთქმული აზრს, ინტერპრეტაციას
და არა ფაქტის ფოტოგრაფიულ კონსტატაცია დოკუმენტალიზაციას. . სიმართლის თქმას
თავისი ეთიკა აქვს, ცოდნა სჭირდება ისევე როგორც მოსმენას. მოყვასისთვის სიმართლის პირში მთქმელის რეპუტაცია ჩვენთან უმეტეს შემთხვევაში საკუთარი
აროგანტობის გამართლების საშუალებაა. ადამიანს შენი შოკური სიმართლით თუ აზრით მის
შესახებ, გული არ უნდა ატკინო, მით უმეტეს, ის შესაზლოა სულაც არ იყოს არც ობიექტური
და არც კეთილი განზრახვით ნათქვამი. ჩვენს ნებისმიერ თვისებას მართვა, კონტროლი
სჭირდება, როგორც ავტომობილს, რომელიც ერთდროულად წინ სვლის საშუალებაც არის,
უკუსვლისაც და მკვლელობის იარაღიც. უმართავი გულწრფელობა სულაც არ არის დადებითი
თვისება. სუბიექტური სიმართლე კი ძალიან ეფექტური მანიპულაციის საშუალებაა, რომელიც
ფართოდ გამოიყენება საქართველოში, განსაკუთრებით სოც ქსელების განვითარების შემდეგ.
მე არ მაქვს პრეტენზია, რომ ყოველთვის ვამბობს სიმართლეს ან რასაც ვფიქრობ.
სამაგიეროდ მაქვს პრეტენზია რომ არ ვიტყუები... ყოველ შემთხვევაში ისე, რომ ამით
ვინმე დავაზარალო. მე ყოველთვის მხოლოდ ვცდილობდი საკუთარი აზრი გამომეთქვა ამა თუ
იმ მოვლენაზე, ყველა დელიკატურობის გათვალისწინებით . გამოხატვის უფლებისთვის
არასდროს მიბრძოლია. ამ უფლებას თავად ანიჭებ თავს. თუ რაიმე გაქვს გამოსახატი,
აუცილებლად იპოვი რაღაც ფორმას, რომლითაც შეძლებ მის გამოხატვას, მით უმეტეს ჩვენს
ტექნოლოგიებით გამარტივებულ ეპოქაში. გამოხატვის რაიმე განსაკუთრებული პრობლემა
საბჭოთა პერიოდშიც არ მქონია. ყოველთვის ვამბობდი და ვწერდი იმას რასაც ვფიქრობდი.
მართალია სახალხო პოეტი და მწერალი არასდროს ვყოფილვარ, მაგრამ თუ დაიჯერებთ ეს არც
ყოფილა ჩემი მიზანი არასდროს. რეაქციებს რაც შეეხება.. უნდა გამოგიტყდეთ, გაცილებით
შებოჭილად ვგრძნობ თავს დღეს ვიდრე ჩემს საბჭოთა ახლაგაზრდობაში. საქართველო
ჩამოყალიბდა ქვეყანად, სადაც აზრის ჩამოყალიბებაზე და დამუშავებაზე მეტად, იმაზე
ფიქრობ, ვინმეს ხომ არ გაანაწყენებ და რამდენი კაცი გაგინებს, გინებით კი აუცილებლად
გაგინებს ვიღაც, თუნდაც სულ ჩიტებზე და ყვავილებზე წერო. ამ მრავლობითი “ვიღაცის”
გინებას კიდევ აიტან, შეეცდები ბრაზი გულში ჩაიკლა, ან თუ შეგიძლია საერთოდ არ
მიაქციო ყურადღება, მაგრამ გაცილებით ძნელია, როდესაც ახლობლებს ეხება საქმე.
სწორედ ისეთებს - სიმართლის პირში მთქმელ გულწრფელ შინაურებს რომ ეძახიან, შენი
სიყვარულით, შენთვის სიკეთის გაკეთების მიზნით, საკუთარ საშინელ და ბრიყვულ სიმართლეს რომ მოგახლიან, გულს რომ გაგიხეთქავენ და კიდევ მადლობას რომ ელოდებიან
ამისთვის. ჩვენს რეალობაში ეს სამშობლოს სიყვარულის ეგიდით ხდება ყველაზე ხშირად.
მხოლოდ მე ამის არ მჯერა. საერთოდ პავლიკა მოროზოვების არ მჯერა. არ მგონია, რომ
ადამიანს, რომელიც საკუთარ იჯახის წევრს და მეგობარს, წლობით შეკოწიწებულ სიყვარულს
და მეგობრობას არ უფრთხილდება, მართლა ადარდებდეს სამშობლოს ბედი.
ეს ჩემთვის
ყველაზე რთული აღმოჩნდა, საბჭოთა ცენზურაზე რთულიც კი. ყოველ ჯერზე, როგორც კი
გადავწყვეტ გამოვიყენო ჩემი წილი ამ ყბადაღებული გამოხატვის უნივერსალური
უფლებიდან, მაშინვე იმდენი ადამიანისთვის მიწევს ანგარიშის გაწევა, რომ ყველაფრის
სურვილი მეკარგება. არ ვხუმრობ, ჩვენ ყველაზე ეფექტური ცენზურის ქსელი შევქმენით, ჩვენივე გამოხატვის უფლებით ბოროტად სარგებლობით. ამიტომ დღეს მხოლოდ იმ ხალხის ხმა
ისმის ვინც ყველაზე ხმამაღლა ყვირის. ხომ გახსოვთ “ ზოგჯერ თქმა სჯობს არათქმასა ,
ზოგჯერ თქმიტაც დაშავდების”... ჩვენ სწორედ ამ აფორიზმის მეორე ნაწილის სტადიაში
ვართ პერმანენტულად.
სიტყვის ძალაზე (რომელიც "ატომურ ბომბზე უარესია"), ახალი ტერმინების
დამკვიდრებაზე რას იტყვით, რაც ენის სიწმინდეს ამღვრევს
ატომურ ბომბს თავისთავად არავითარი ძალა არ აქვს პოტენციურის გარდა მანამ, სანამ ვინმე ღილაკს თითს არ დააჭერს და გაისვრის, ააფეთქებს. ასევეა სიტყვაც. ძლიერ სიტყვას ძლიერი მთქმელი
სჭირდება. ყველას გვსმენია, კარგ მთქმელს რომ კარგი გამგონე უნდა… მე პირადად თავს
კარგ გამგონეთა შორის მოვიაზრებ, მხოლოდ სამწუხაროდ კარგ მთქმელებს ძალიან ცოტას
ვიცნობ. სწორედ მათი დეფიციტია საქართველოში - ვისაც შეუძლია სიტყვას ძალა, ენერგია
შესძინოს და ჟანგიანი ბგერების ჯართისგან ბომბი შექმნას , შემდეგ კი ააფეთქოს.. ის
ლინგვისტური უთავმოყვარეო უბადრუკობები, რომლებიც თქვენ გაქვთ მხედველობაში,
თავისთავად მხოლოდ საცოდავად შეკოწიწებული პარაზიტი ასო-ბგერებია, რომლებიც ჩემთვის
პირადად ცხვრების გულისამრევ ფონოგრამად იქცა მას შემდეგ რაც თითქმის სამი ათეული
წლის შემდეგ საქართველოში დავბრუნდი და აქ სულ სხვა ენა დამხვდა, ვიდრე დავტოვე.
ბევრად უფრო პროვინციული და დაბინძურებული რაღაც უცნაური ინგლისურით, ვიდრე
წასვლამდე რუსულით იყო. რა თქმა უნდა წმინდა ქრთულით არც მე ვსაუბრობ, . მაგრამ
ყოველთვის ვახერხებ, ვცდილობ მაინც ვიპოვო სიტყვა იმის სათქმელად რაც მსურს და შთაბეჭდილების
მოსახდენად არ ვიქექები ჩემს ფრნგულ ლექსიკის მარაგში.. არა მგონია საუბრისას რაიმე
აქცენტი მეტყობოდეს, მიუხედავად იმისა რომ ოცდაშვიდი წელია ოჯახში ფრანგულად
ვლაპარაკობ (ჩემი მეუღლე ფრანგია). ამიტომ არ მესმის, რანაირად ახერხებს ეს ხალხი უცხოეთში გატარებული ორ თვის მანძილზე ისეთ ლინგვისტურ ასიმილირებას ინგლისურში, რომ ხუთიდან სამ სიტყვას
ქათულად ვერ იხსენებენ. ყველაზე ძალიან “მიყვარს” ფეისბუქზე ინგლისურად რომ წერენ
მძაფრ პოლიტიკურ სტატუსებს, აქაოდა მსოფლიოს გავაგებინოთ ჩვენი პრობლემებიო. ყველაზე სახალისო საპასუხო ინგლისურად ან ფრანგულად დაწერილი კომენტარებია, რომლებსაც ასევე მხოლოდ ქართველები წერენ...
მსოფლიო კი რატომღაც მათ არ იმჩნევს. ეს ის ნაწილია ევროპელობაზე მონოპოლია რომ
აქვთ გამოცხადებული, ან მათზე მიტმასნილი დამწყები პროევროპელები.
ოთხი წელია, თუ არ მეშლება, რაც საქართველოში მოღვაწეობთ. რამ გადაგაწყვეტინათ,
თითქმის სამი ათეული წლის შემდეგ საქართველოში დაბრუნება "ცხოვრების ნაწილი
საფრანგეთში დაგეტოვებინათ". რატომ ამჯობინეთ პარიზულ ცხოვრებას -
თბილისური?(მეუღლესა და შვილებზე, მათ საქმიანობაზე...
მე ჩემი ცხოვრების არც ერთი ნაწილი არსად არ დამიტოვებია, არც საფრანგეთში და არც
თბილისში, როდესაც 1991 წელს პარიზში გავფრინდი. საერთოდ ბოლო დროს ემიგრაციის
ფენომენის ზედმეტად დრამატიზირება ხდება. რაღაც "უცხოტომელებში" მოხვედრილი ნოსტალგიით გატანჯული თანამემამულის სტატუსის
კულტივირება, რაც ჩემი აზრით 21 საუკუნეში ცოტა გადაჭარბებულია. მე საერთოდ არ
ვთვლი ჩემს თავს “უცხოეთში გადახვეწილ” ემიგრანტად, ისევე როგორც საქართველოში
მცხოვრები ფრანგი ან ამერიკელი არ თვლის და მათ არც უწოდებენ ემიგრანტებს - ისინი
რეპატრიანტები არიან…
ოჯახს რაც შეეხება...მე ფრანგი მეუღლე მყავს და ორი შვილი - 25 წლის ტყუპი
გოგოები. თინა და გაბრიელ. შესაბამისად, ახალბედა კინორეჟისორი და მხატვარი. შვილების
სიყვარულში განსაკუთრებული არაფერია. ყველანაირ მშობელს უყვარს ყველანაირი შვილი.
სიყვარულში შეჯიბრი საერთოდ სისულელედ მიმაჩნია. ჩემს შვილებთან დაკავშირებით
მხოლოდ ის შემიძლია გითხრათ რომ მე მათ დიდ პატივს ვცემ დამოუკიდებლად იმისა რომ
ჩემი შვილები არიან, ჩემი ეს პატივისცემა მათ თავად დაიმსახურეს ადრეული ასაკიდან.
და დაიმსახურეს სრულიად ინდივიდუალურად. მიუხედავად იმისა რომ ტყუპები არიან, ორი
სრულიად განსხვავებული ინდივიდია, რომლებმაც საკუთარი პიროვნებები თავად,
დამოუკიდებლად შექმნეს. რაც ჩემთვის არ დაგიმალავთ და მთავარი ბედნიერებაა, ისევე
როგორც ჩემი მეუღლისთვის, რომელსაც ასევე დიდ პატივს ვცემ და მიმაჩნია, რომ ყველაზე
საინტერესო ქალია ვისაც ცხოვრებაში შევხვედრილვარ, ყოველ შემთხვევაში ჩემთვის. მეტს
ვერაფერს გეტყვით. ზოგადად პირად ცხოვრებაზე საჯაროდ საუბარი არ მიყვარს, არ მგონია ეს
მართლა საინტერესო და რაიმე სასარგებლოს მომტანი იყოს ვინმესთვის. თანაც, ჩემი არც თუ ადვილი ცხოვრება არ მემეტება, უცნობი,
მოწყენილი ადამიანებისთვის თავის შესაქცევად .
"თავის დროზე"რეაქტიული კლუბის" დამფუზნებელი იყავით ირაკლი ჩარკვიანთან და კოტე
ყუბანეიშვილთან ერთად. თქვენი შეფასებით, რა ფენომენია "მეფე", რომლის
გაგება-დაფასებასაც წლები დასჭირდა.
არ მგონია რომ ირაკლის შემოქმედების გაგება- დაფასებას წლები დასჭირდა. მე როგორც
ვიცი ის ყოველთვის ყველზე პოპულარული იყო საქართველოში, ყოველ შემტხვევაში მას
შემდეგ, რაც გადაწყვიტა პოპულარული გამხდარიყო. მხედველობაში მაქვს მისი მუსიკალური
კარიერა. სხვა საკითხია რას ნიშნავს იყო საქართველოში პოპულარული მუსიკოსი. როგორ
კონვერტირდება პოპულარობა და დაფასება მატერიალურად. მე არ მგონია, ირაკლი რომ დღეს
ცოცხალი ყოფილიყო, მუსიკით უფრო უზრუნველი და დაფასებული ცხოვრება ჰქონოდა, ვიდრე
ჰქონდა. უფრო “მშვიდად ეცურა.” ქართული ეგრეთწოდებული “შოუბიზნესის”
თავისებურებებიდან გამომდინარე, საწინააღმდეგოსაც კი არ გამოვრიცხავ. რაღაც არ
მგონია სადღესასწაულო ღონისძიებების სცენის ღვაწლმოსილი “სთარი” გამხდარიყო..არც
ვიცი რა გითხრათ, ქართველებს ხომ იცით, უყვართ ხარისხიანი ადამიანები, მაგრამ
უფასოდ... რას გაიგებ, ამ ქვეყანაში ხანდახან ნიჭიერი კაცისთვის ერთად ერთი
გამოსავალი სიკვდილია, დამცირებას რომ გაექცეს… დამცირებაში მარტო სტვენა და უფასო
გინება არ მაქვს ხედველობაში. დამცირება ძალიან ღრმა და კომპლექსური გრძნობაა. რთულ
ადამიანებს რთული დამცირებები აქვთ.
რაც შეეხება რეაქტიულ კლუბს, ეს დიდი ხნის წინ
იყო. ჩემთვის მან თავისი რეაქტიულობა კარგა ხანია დაკარგა და იმ რეაქტიულ
თვითმფრინავს დაემსგავსა, ოდესღაც პიონერთა სასახლის ეზოში რომ იდგა,
კოსმონავტობაზე მეოცნებე პატარა პიონერების გულის გასახარად. დასანანია, შეეძლო ცოტა კიდევ ეფრინა, ამის პოტენცია ნამდვილად ჰქონდა. მაგრამ ამაზე ლაპარაკი არ
ღირს. სახლმუზეუმის კონცეფცია ყოველთვის სიკვდილივით მოსაწყენი მეჩვენებოდა.
საფრანგეთში გაიცანით ბევრი ცნობილი ადამიანი. მათ შორის საინტერესოდ წერდით
პიერ კარდენზე მისი გარდაცვალების დღეს...
იმისთვის რომ ადამიანისგან რაიმე საინტერესო გაიგო სულაც არ არის აუცილებელი ის
გამოჩენილი იყოს. მე ძალიან ბევრი მაქვს ნასწავლო ადამიანებისგან რომლებსაც სულ
ერთი საღამო, რამდენიმე საათი.გამიტარებია. ადამიანებს მათი არა გამოჩენილობის
არამედ საინტერესოობის მიხედვით ვაფასებ. თუმცა არც გამოჩენილების საწინაარმდეგო
მაქვს რამე..მე მათ მშვიდად აღვიქვამ. კარდენი ძალიან საინტერესო კაცი იყო და
ამიტომ,პატივისცემის გამოსახატად გავიხსენე მისი გარდაცვალების დღეს ფეისბუქზე ორიოდ სიტყვით და არა მისი საქვეყნოდ ცნობილი სტატუსის გამო. არ არის ადვილი ადამიანზე შთაბეჭდილება მოახდინო
უბრალო, არაფერზე საუბრით. ეს მხოლოდ მართლაც საინტერესო ადამიანებს შეუძლიათ.
კარდენი ასეთი კაცი იყო ზუსტად. ასეთი ადამიანები როგორც წესი ძალიან
ცნობისმოყვარეები არიან. მე კი მიყვარს ცნობისმოყვარე ხალხი. ზოგადად პროგრესი
ცნობისმოყვარეების შექმნილია,რომლებსაც ხშირად დასცინიან. ასეთ ადამიანებში გონება
და მგრძნობელობა ჰარმონიაშია. ეს კი ძალიან მნიშვნელოვანია, იმისთვის რომ ბოლომდე
არც ერთს ენდო და არც მეორეს. ასეთებს საგნების და ადამიანების გაგება მაღალ
ხარისხში შეუძლიათ, მათ შორის საკუთარი თავის, რაც ყველაზე ძნელია. მე რა თქმა უნდა
არც ისე ახლოს ვიცნობდი პიერ კარდენს, რომ ჩვენი ურთიერთობის შესახებ ბევრი დეტალი
მოგიყვეთ. ჩემთვის ერთერთი ყველაზე სასიამოვნო მოსასმენი იყო, როდესაც თავისი
ღარიბი ემიგრანტული ბავშვობის შესახებ მიყვებოდა- მონმარტის უბანში, სადაც
სხვათაშორის მე ვცხოვრობ. უფრო სწორად იმ ეპიზოდის შესახებ როდესაც ზაზუ გახდა.
ზაზუს ეძახდნენ პარიზელ, ძირითადად მონმარტელ მოზარდებს, რომლებიც ოკუპაციის წლებში
გერმანელებს ნერვებს უშლიდნენ, გრძელი თმებით, უცნაური ვარცხნილობით და რამდენიმე
ზომით დიდი ტანსაცმლით დაეხეტებოდნენ, ქუჩაში ბალებს მართავდნენ, აკეთებდნენ ყველაფერს
რაც აკრძალული იყო,.. როდესაც ებრაელების დეპორტაცია დაიწყო, გულზე ყვითელი ნაჭრის დავითის
ვარსკვლავები დაიკერეს წარწერით "ზაზუ"… ისინი გარკვეული თვალსაზრისით პანკების
ერთგვარ წინპრებად ითვლებიან. სწორედ ამას მიხსნიდა, პირველი პანკი ვიყავიო.
მაგრამ მაინც გული წყდებოდა რომ 70 წლებში ასაკი არ უწყობდა ხელს პანკ მოძრაობას
შეერთებოდა, თვლიდა რომ ყველაზე კრეატიული ეპოქა, სწორედ მათ, პანკებმა
შექმნეს...
სტრესის დასაძლევად და რეალობის აღსაქმელად რა საშუალებას შესთავაზებთ
საზოგადოებას?
სტრესი რეალობის აღქმის ყველაზე დიდი მტერია. მის დასაძლევად საუკეთესო საშუალებაა
ისწავლო სხვისი არსებობის უფლების პატივისცემა, რადგან ჩვენი სტრესები ძირითადად ჩვენგან ოდნავადაც კი განსხვავებული ადამიანების კატეგორიული მიუღებლობით არის გამოწვეული.
"რახანია აღარავის დაუსვამს წლების განმავლობაში საქართველოში ყველაზე მთავარი,
მედიტაციური კითხვა: გვეშველება რამე?" - წერდით ამას წინათ. ახლა მე დაგისვამთ
ამ ცხოვრებად ქცეულ კითხვას - გვეშველება რამე? -
დღესაც იგივეს ვფიქრობ, რასაც მაშინ. ჩემი აზრით, იმ მძიმე შეცდომების
გათვალისწინებით, რომელთაც ყოველდღიურად უხვად ვუშვებთ, კიდევ კარგად ვცხოვრობთ.
სხვა ერი აქამდე საერთოდ გაქრებოდა. თუ არ შევიცვლებით, ამაზე მეტი რაღა უნდა
გვეშველოს?
25.01.2021 Tbilissi
