ინტერვიუ პატა ქურდაძესთან

გაზეთი “პრემიერი”  6- 12 თებერვალი 2014

“პრემიერს” მწერალი და პუბლიცისტი პაატა ქურდაძე ესაუბრა:

- პაატა მოგესალმები,    როდესაც სახელმწიფოსა და საზოგადოებაზე გვიწევს საუბარი, ძალიან ხშირად გადაღეჭილი თემების განმეორებაც გვიხდება. მაგრამ ბოლო 20 წლის განმავლობაში ყველაზე მეტად ისმება კითხვა- შედგა კი ქართული სახელმწიფო და შედგა ქართველი საზოგადოება? როგორ ფიქრობ, არის საქართველო სრულფასოვანი სახელმწიფო, რომელსაც პასუხისმგებლობის მქონე საზოგადოება ჰყავს?

ქართული სახელმწიფო შედგა მაშინ როდესაც ის   მსოფლიომ აღიარა სუვერენულ სახელმწიფოდ და საერთაშორისო ორგანიზაციებში გაერთიანდა, ეს ეპოქა შევარდნაძის სახელთან  არის დაკავშირებული, ამიტომ სააკაშვილის ხელისუფლება, რომელსაც სრული ობსესია ჰქონდა საქართველოს ისტორიის პიონერობაზე, ამ ყველაფერის გულმოდგინედ წაშლას შეეცადა.  ასეთი მასშტაბით  სწორედ მან დასვა ეს კითხვა პირველად  და თავადვე გასცა სრულიად ოფიციალური პასუხი - დიახ  პირველად დავით აღმაშენებელის შემდეგ ის შედგა, მხოლოდ რაა თქმა უნდა მხოლოდ  მიხეილ სააკაშვილის წყალობით! საქართველოს ისტორიის  ამ ყოვლად უბადრუკ ვერსიას,  დიდი სიამაყით იმეორებდნენ  ნაციონალი ბელადის ყოველდღიური გამონათქვამებით შთაგონებული მისი ინტელექტუალები. მათ  ამ სისულელეს   სიცოცხლე გაუხანგზლივეს და ერთგვარი დროებითი  ლეგიტიმაცია მისცეს.

ამ კითხვით  საქართველოს ისტორიის ჩვენს მიერ შექმნილი  მონაკვეთის ფასი  თითქმის ნულამდე დაგვყავს და  რაღაც უცნაური მაზოხისტური გესლიანი და დაუნდობელი  სიამოვნებით საკუთარ თავზე შერს ვიძიებთ შურს.

ეს კითხვა ჩვენ გამუდმებით 1991 წლის შემოდგომის თბილისში გვაბრუნებს - ტელევიზიის ან  მთავრობის სასახლის წინ.   რაც  ერთ წრეზე ტრიალი, დიდი შეცდომა და თავის მოტყუებაა.
ჩემი აზრით ჩვენ ხშირად არასწორ და გადაჭარბებულ მნიშვნელობებს ვანიჭებთ ამოჩემებულ  სიტყვებს. შემდეგ ამ მნიშვნელობებს მოცემულობად ვიღებთ, ისინი ადგილს იკავებენ ჩვენს ცხოვრებაში და ჩვენვე გვიშლიან ხელს  განვითარებაში.
- ანუ საქართველო შემდგარი სახელმწიფოა?
რა თქმა უნდა საქართველო შემდგარი  სახელმწიფოა! საკითახვია მხოლოდ, თუ როგორ ტიპის  და რამდენად სიცოცხლისუნარიანია ის. ჩვენ კითხვები უფრო იმის შეახებ უნდა დავსვათ, თუ როგორ ვაქციოთ  უკეთეს სახელმწიფოდ, ვიდრე ის დღეს არის, შემდეგ კი შევინარჩუნოთ. არ გავანიავოთ ისე როგორც ეს ბოლო 20 წელიწადში გავაკეთეთ.  ყველა სახელმწიფოს თავისი განვითარების გარკვეული ხარისხი  გააჩნია, ჩვენ გვაქვს ის ხარისხი, რაც გამოვიმუშავეთ და ეს სრულიად საკმარისია იმისთვის რომ სახელმწიფო გვერქვას.
- საზოგადოება?
ჩვენი საზოგადოებაც  განვითარების ზუსტად ისეთივე დონეზეა, ისევეა  "შემდგარი"  როგორც თავად სახელმწიფო, რადგან სახელმწიფო არ შეიძლება იყოს მხოლოდ გეოგრეფიული რუქის ნაწილი. თუ კი ის არსებობს, არსებობს საზოგადოებაც... ზუსტად ისეთი, როგორსაც სახელმწიფო იმსახურებს და პირიქით. მითი იმის შესახებ, რომ სახელმწიფოს შეიძლება მართავდეს ადამიანების ჯგუფი, რომელთა პროგრესულობის ხარისხი და მასშტაბი ბევრად უსწრებს საზოგადოებისას და ეს კომიკური შეუსაბამობა აფერხებს მათი მუშაობის ეფექტურობას , სრულიად უბადრუკი და არასერიოზულია. სამწუხაროდ ედუარდ შევარდნაძეც ამ მითოლოგიით მოღვაწეობდა.   მიხეილ სააკაშილი კი,  ჩემი "დილეტანტური  ფსიქიატრიული" თვალთახედვით სრულიად კლინიკური მითომანიაკი იყო. თუმცა არ ვიცი, შეიძლება ბოლოდროინდელმა მოვლენებმა მასზე პოზიტიურად იმოქმედა და გამოჯანმრთელდა.
- ისტორიის ძალიან მოკლე პერიოდში ჩვენ გამოვიარეთ ლამის ყველაფერი ცუდი, ნაცისტური “აუტოდაფეს” ინკვიზიციური აქტებიდან დაწყებული, მოჩვენებითი პატრიოტული თამაშებით დასრულებული. რამდენად აუცილებელი იყო სხვების მიერ დაშვებული შეცდომების გამეორება. მით უფრო, თუ იმასაც გავითვალისწინებთ, რომ საზოგადოება დღემდე ვერ თანხმდება ქართველი “ჯორდანო ბრუნოს” სიმართლეში და მუდამ მზად არის, სამშობლოს, ეკლესიის, რწმენის, ტრადიციის, გაგების, კაცობის სახელით, ინკვიზიტორის მისია იკისროს?
აუცილებელი რა თქმა უნდა არ იყო. მეტიც. საერთოდ არ იყო საჭირო. თუ კი შენ იცი რომ სხვამ შეცდომა დაუშვა და ამას მაინც იმეორებ, ორში ერთია, ან მენტალურად ჩამორჩენილი ხარ და პასუხი არ მოგეთხოვება შენს ქმედებაზე, ან საბოტაჟს აწყობ რომ ამღვრეულ წყალში თევზი დაიჭირო. შეცდომები, შენიც და სხვისიც  იმისთვის არსებობს, რომ თუკი მათი გაცნობიერების უნარი გაგაჩნია,  მათზე ისწავლო და  არ გაიმეორო. ჩვენ კი ყოველთვის დიდი პედანტურობით ვიმეორებთ სხვის მიერ ორასი წლის წინ დაშვებულ შეცდომებს, ხანდახან გასაოცარი ინოვაციური კრეატიულობითა და ენთუზიაზმითაც  კი.  ჩვენ- სანამ გამჭრელი კარტები, ძალა, სანამ  უფლებების კონტროლი   ხელთ გვიპყრია ამ შეცომებს რაღაც უფასო კრედიტივით   ვიყენებთ- ჩვენი სიზრმაცე, კორუპირებულობა, უნიჭობა რომ გავამართლოთ. მე რა თქმა უნდა პირველ რიგში  მხედველობაში მყავს ადამიანები რომლებიც დროდადრო ძლაუფლების მწვერვალში ხვდებიან, და თითქმის მეორე დღესვე იმაზე იწყებენ ლაპარაკს და წუწუნს, რომ  ჩვენზე ბევრად განვითარებული ქვეყნები უშვებენ იგივე შეცდომებს, რომ ქართველები სულსწრაფები ვართ და ყველაფერი უცებ გვინდა, რომ ვინც არაფერს არ აკეთებს ის შეცდომასაც არ უშვებს, ცხვირში გვაფარებენ ათას სხვა მსგავს  პრიმიტიულ ჭკუისასწავლებელ აფორიზმს.  "საკვირველი" ის არის, რომ ასეთებს  საკუთარი მდგომარეობისა და ჯიბის   საზიანო "შეცდომები"  არასდროს მოდით.
- ჩვენ დღეს დამარცხებული ერი ვართ, რომელიც ჯერაც სადღეგრძელოდან სადღეგრძელომდე და სპიჩიდან სპიჩამდე ცხოვრობს დავით აღმაშენებლის დიდებით. შენ ამბობ- “ლოგიკას მოკლებულია, თითქოს შეუძლებელია, რომ 21-ე საუკუნემდე ქვეყანას მხოლოდ დამარცხებებით მოეღწია. ცხადია, გამარჯვებები იყო...”, მაგრამ მოდი, აქ შევწყვეტ შენი აზრის განვრცობას და გკითხავ, საზოგადოებაში დაგუბებული აგრესია ხომ არ განაპირობებს, რომ ჩვენ ვერ ვათვითცნობიერებთ- “გამარჯვებები იყო” და უფრო მეტიც, ხომ არ მოვირგეთ ეს დამარცხებულის პოზა, რომელიც მეტწილად მორჩილებას, ყურმოჭრილ მონობას გვაიძულებს ქმედებაშიც და აზრის მიკერძოებით გამოხატვაშიც?
მე ეს მხოლოდ სიტყვის მასალად არ გამომიყენებია.  დააკვირდით, საქართველოში მართლაც ძალიან იშვიათია გამარჯვების მონუმენტი. რაც იყო ისიც დაინგრა როგორც საბჭოთა სიმბოლიკა. მე რა თქმა უნდა არ ვადარებ საქართველოს დიდ იმპერიებს, ან თბილისს  მათ დედაქალაქებს, არ ვითხოვ ტრიუმფალურ არკებს, სფინქსებსა და  პირამიდებს. მაგრამ ფაქტია - ჩვენ რაღაც გლოვის მონუმენტებითა და ქანდაკებებითა  ვართ გარშემორტყმული. თუმცა  არა მგონია ეს მთავარი მიზეზი იყოს ჩვენი კოლექტიური  აგრესიულობის. მხოლოდ გამარჯვებების მითოლოგიზაცია და კულტივირებაც არა ნაკლებ აგრესიულს ხდის საზოგადოებას, ჩვენ სამოცდაათწლიანი " უწყვეტი გამარჯვებების"  ეპოქა გამოვიარეთ ქვეყანაში, რომელიც ერთერთი ყველაზე აგრესიული იყო კაცობრიობის ისტორიის მანძილზე. თუმცა  მერე შევქმენით სამოცდაათწლიანი ისტორიული  სიცარიელე,რომელიც გადავაბით  რუსეთის იმპერიაში ყოფნის ასოც წელს, ყველაფერი ნულამდე დავიყვანეთ  და ბეჯითად შევუდექით ახალი დამარცხებების სერიის კულტივირებას. რამაც მიგვიყვანა იქამდე რომ სულ რაღაც ორი წლის წინ საქართველოს მოსახლეობის მნიშვნელოვან ნაწილს გულწრფელად ჯეროდა რომ დიდგორის ბრძოლის შემდეგ პირველი მნიშვნელოვანი გამარჯვება რაც ქართველმა ერმა მოიპოვა არის ვარდების რევოლუცია.
- როგორ დავაღწიოთ ამას თავი?
 ჩემი აზრით ჩვენ უნდა ვისწავლოთ საკუთარი წარსულის მშვიდად აღქმა. ბოლოს დაბოლოს მივხვდეთ, რომ ისტორია მეცნიერებაა და არა დიდი პატრიოტული და რაინდულ-სამიჯნურო  პოემა. ამის გაცნობიერება საკმაოდ ხანგრძლივი პროცესია, რომელმაც შეიზლება კოლექტიური აგრესიის ახალი ტიპის ტალღა გამოიწვიოს, მაგრამ ეს იქნება ტალღა, რომელიც აუცილებლად რაღაც პოზიტიურს გამორიყავს ჩვენს ცნობიერებაში, ამდენად მისი აგორება ღირს.
- ეკლესია- ყველა გამოკითხვით, ქვეყანაში ყველაზე ავტორიტეტული ინსტიტუტი. როგორ ფიქრობ, ამ ავტორიტეტში რამდენი პროცენტია ფარისევლების ხმა და ამ ავტორიტეტის პირობებში ეკლესია ასრულებს თავის უმთავრეს მისიას- ასწავლის მოყვასის სიყვარულს? ისმის ეკლესიაში ღვთის სიტყვა- “ადამ, თუ მე არ მოგიჩინე შენი ზუსტად განსაზღვრული ადგილი, საკუთარი როლი, ან რაიმე განსაკუთრებული ნიჭი, ეს იმიტომ, რომ ადგილი და როლი, რომელსაც თავად ისურვებდი, შენშია და შეგიძლია, შენივე სურვილის, შენი მოსაზრების მიხედვით თავადვე განკარგო”...
საერთოდ ადამიანი თავისი მოცემულობით   ფარისეველია, თეისტიც და ათეისტიც.  მათი ციფრებით აღწერას ვფიქრობ აზრი არა აქვს, ფარისევლობა გარკვეული მინიმალური დოზით ყოველ ჩვენთაგანშია. პიკო მირანდოლას გენეზისში, საიდანაც თქვენ ამონარიდი მოგყავთ, ასევე ნათქვამია, რომ ღმერთმა ადამში ჩადო ყოველი თესლი რაც მან ადამიანამდე  შექმნა - მცენარეთა და  ცხოველთა... მხოლოდ ამ უკანასკნელთაგან განსხვავებით მისცა ამ თესლთა შორის კულტივირების არჩევანის თავისუფლება.
ფარისევლობა ერთერთი ასეთი თესლია. ის ჩვენშია, და მხოლოდ ჩვენ  ვირჩევთ    მისი კულტივაციის ხარისხს. ეკლესიას არ შეუძლია ეს გააკეთოს ჩვენს ნცვლად. მას შეუზლია მხოლოდ მიგანიშნოს, დაგეხმაროს.   საერთოდ ეკლესია ინსტიტუციაა. ის  ადამიანის შექმნილია და არა ღმერთის. ადამიანი კი  ღმერთმა  თავის თავისუფალ სახედ შექმნა და არა მონად, თუ რაღაც სეზონური ბოსტნეულის სახეობად,    რომლის ერთად ერთი მოვალეობაა მზეს უყუროს  იმის მოლოდინში, წყალს როდის დაუსხავენ. ნებისმიერი პრაქტიკა მიმართული თავისუფალი არჩევანის წინააღმდეგ ჩემთვის ცდება ღვთაებრივს და ჩვეულებრივ მიწიერ ინსტიტუციონალურ ფარისევლობად ტრანსფორმირდება. დანარჩენი ყველაფერი, რასაც ჩვენ ყოველდღიურად ვუყურებთ მხოლოდ ამ დიდი ფარისევლობის ჩვენს მზერაში  ასხლეტილი ნამსხვრევებია,  ელიაზე მშენებარე ეკლესიის ასაშენებლად  შესაწირავ ყუთში ჩაყრილი ხურდა ფულივით.


- შენ ამბობ, “კულტურა თავისუფლებაა. თავისუფლება კი- ღირსება, ადამიანის ყველაზე მთავარი საგანძური, რომელზეც საქართველოში რაც შეიძლება ბევრი უნდა ვილაპარაკოთ, გავიმეოროთ, თუნდაც დღეში ხუთჯერ ათჯერ, ასჯერ...” მოდი, დავანებოთ თავი წარსულს. საქართველოში ხომ უკვე დამკვიდრდა, რომ ყოველი ახალი ხელისუფლება საქართველოს ისტორიას მისი აღზევების დღიდან იწყებს, მანამდე კი იყო ბნელი და უკუნი... დღეს საზოგადოება, გნებავს, ხელისუფლება ფიქრობს კულტურაზე, თავისუფლებაზე და, ზოგადად, ღირსების რა კრიტერიუმის მატარებელია თანამედროვე ქართველი?

დიახ კულტურა თავისუფლებაა. მე ამის რელიგიურად მჯერა. ჩვენი საზოგადოება არ არის თავისუფალი საზოგადოება, ამდენად არც კულტურულია, თავისუფლებას სწავლა, კულტივაცია სჭირდება, ამ უკანასკნელს კი მეთოდი. სპონტანურად არაფერი არ ისწავლება, მითუმეტეს თავისუფლება. კულტურაც პედანტური შრომის პროცესია. პროცესი და არა შედეგი.
თქვენ მეკითხებით ფიქრობს თუ არა ხელისუფლება კულტურაზე? განა შეიძლება იფიქრო   მდიდრული სადილის ბოლოს შეკვეთილი დეკოფეინირებულ ყავაზე იმაზე მეტი, რასაც მისი ფასი იმსახურებს? ყველა ქართული ხელისუფლებისათვის კულტურის ფასი სწორედ ეს არის, კოფეინ-გამოცლილი უგემური ყავა დესერტის შემდეგ, რომელსაც უკვეთავენ, მაგრამ უკეთეს შემთხვევაში მხოლოდ სანახევროდ სვამენ და გაციებული რჩება აულაგებელ მაგიდაზე... თუმცა ის ყოველთვის მინიშნებულია მენუს ბოლოში.
- დღევანდელი ქართული რეალობა- ქვეყანას მართავს “სამოქალაქო სექტორი”, საზოგადოებამ ყოველგვარი პროტესტის გარეშე მიიღო მემკვიდრე, მიიღო დათქმა იმის შესახებ, რომ მას 20 წელში გაზრდიან და ჩამოაყალიბებენ. მოდი, პირდაპირ გკითხავ, დგას ბიძინა ივანიშვილი ჰუმანიზაცია-დეჰუმანიზაციის ფაზებს მიღმა? სააკაშვილმა და ვერც სხვა ყოფილმა ლიდერებმა ეს ვერ შეძლეს...
მე არ მესმის  რას ნიშნავს "სამოქალაქო სექტორი" , ეს ტერმინი ჩემში რაღაც კომიკურ ასოციაციას იწვევს. ამდენად ვერ გეტყვით რას მართავს ის. ვერც იმაში დაგეთანხმებით, რომ საზოგადოებამ პროტესტის გარეშე მიიღო მიმკვიდრე. პროტესტის გამოხატვის ფორმა არ არის მხოლოდ ქუჩის მანიფესტაცია. მე რამდენდაც ვიცი ახალ პრემიერს არ დახვედია კარამელივით ტკბილი  საზოგადოებრივი აზრი, მას   ეჭვით უყურებენ, ბევრს აკრიტიკებენ, ხმამაღლა დასცინიან...ისევე როგორც პრეზიდენტს და ეს უკვე იმაზე მეტყველებს რომ ქართული ხელისუფლების ორივე თავს  "მემკვიდრეობა" ჯერ კიდევ მოსაპოვებელი და განსამტკიცებელი აქვს.
  საზოგადოება არ არის  ბოსტანი, რომლის მოსავალის მიღებას ზუსტად განსაზღვრული დრო სჭირდება, თუკი საზოგადოება 20 წლის მერე ჩათვლის რომ ის როგორც დღეს ამბობენ უკვე "შესდგა" ,და უკვე ზრდასრულია, ეს იმის ნიშანი იქნება,  რომ მას ჯერ ზრდა არც კი დაუწყია.
 ვერ გეტყვით დგას თუ არა  ბიძინა ივანიშვილი ჰუმანიზაცია -დეჰუმანიზაციის ფაზებს მიღმა.  საამისოდ საკმარისი არგუმენტები ჯერ ჯერობით არ  გამაჩნია. ის ამ ფაზების დაფიქსირებამდე გაქრა ავანსცენიდან, განსხვავებით სააკაშვილისგან და სხვა ქართველი ლიდერებისგან.
თანაც  ამის შესახებ რომ ვილაპარაკო, სულ ცოტა დარწმუნებული უნდა ვიყო რომ მკითხველს ჩემი "ანტიდოტი",  წაკითხული აქვს და წარმოდგენა აქვს თუ რას ვგულისხმობ   - დეჰუმანიზაცია-ჰუმანიზაციის ფაზებში.  ორი სიტყვით  მას სამწუხაროდ ვერ განვმარტავ, ეს რომ  შემეზლოს, ალბათ ხვდებით   წიგნის ნაცვლად საშუალო ზომის სტატიას დავწერდი.
- ერთი შეხედვით, შენი არაჰუმანური ფრაზა უნდა გაგახსენო: შეგიმჩნევიათ?- როდესაც ღირსების შემლახველ სკანდალებში ეხვევიან, ქართველი ფუნქციონერები თავს არ იკლავენ. ღირსების კრიტერიუმებზე გკითხე ზევით და ახლა “ჩაგეკითხები”, შენი ფორმულით რომ იმოქმედონ და ემოქმედათ ქართველ ფუნქციონერებს, დღეს რამდენი მათგანი დარჩებოდა ცოცხალი? ფიქრობ, რომ ფუნქციონერისთვის მორალური ღირებულებები მთავარი უნდა იყოს და ის თავსებადია ჰუმანიზაცია-დეჰუმანიზაციის ფაზებთან?
მე არ ვიტყოდი, რომ ეს არაჰუმანური ფრაზაა, პირიქით არაფერია ისეთი ჰუმანური, როგორც ღირსება - ბოლოს და ბოლოს რუსთაველი შემიძლია დავიმოწმო, რომელიც გვასწავლის, რომ ნაძრახ სიცოცხლეს სახელოვანი სიკვდილი სჯობს.  რა თქმა უნდა პირდაპირი მნიშვნელობით არც  შოთა მოგვიწოდებს სიკვდილისკენ და არც მე მოვუწოდებ ვინმეს - ჩვენ ორივენი  სიცოცხლეზე ვლაპარაკობთ და არა სიკვდილზე, კაცმა რომ თქვას, ძალიან მცირეა იმის შესაძლებლობა, რომ  ადამიანმა უღრსად იცხოვროს და ღირსეულად მოკვდეს... თვითმკვლელობა არ არის ღირსების ინდულგენცია. ის მხოლოდ უღირსობის გააზრების აუტანლობიდან, მისი ჯოჯოხეთიდან  გაქცევის  ყველაზე იოლი საშუალებაა. მაგრამ საკუთარი უღირსობის გააზრებას გარკვეული ღირსება, მისი გააზრების კულტურა მაინც სჭირდება.  ქართველი  მაღალი ფუნქციონერებისა და პოლიტიკოსების უდიდესი ნაწილს  კი ზოგადი კულტურის ძალიან დიდი დეფიციტი აქვთ, ამდენად მათთვის ღირსება ძალიან ელასტიური, დეფორმირებადი, თუ გნებავთ მოდელირებადი ცნებაა. ასეთებს ღირსების რამდენიმე მოდელი აქვთ შენახული თავიანთ სულიერების გარდერობში, რომელსაც "ამინდისა" და "სეზონის" მიხედვით ირგებენ კარგად შეკერილი კოსტიუმივით.
- საოცარი მიგნებაა- ადამიანის უფლებების დეკლარაცია სამოქალაქო ომებმა და რევოლუციებმა შექმნა და არა საერთაშორისო კონფლიქტებმაო, ამბობ. სხვა ქვეყნების ისტორიული გამოცდილების შემხედვარე არ შემიძლია, არ დაგეთანხმო, მაგრამ ჩვენ რა ამით? ერთიც გვქონდა და მეორეც. მშვიდობიანადაც შევცვალეთ ხელისუფლება, მაგრამ შედეგი? როდის შეიძლება გახდეს სახელმწიფოში უზენაესი ადამიანი და არა ხელმწიფე?
 მხოლოდ მაშინ, როდესაც სახელმწიფო მიხვდება კულტურის უზენაესობას. ამას პოლიტიკოსთა, ძალაუფლებაში მყოფ ადამიანთა და მათი  ლიდერის  ისტორიული ნება სჭირდება. ასეთ ადამიანის პრიორიტეტები სულ სხვა,  მაგალითად ვაცლავ ჰაველისა უნდა იყოს და არა პინოჩეტის.  მე ყოველთვის მქონდა იმედი რომ საქართველოში ერთი ასეთი კაცი მაინც გამოჩნდებოდა, სამწუხაროდ შევცდი.
მე არავისი აღარ ვენდობი: არც პოლიტიკოსებს, არც მილიარდერებს და არც ფილოსოფოსებს. მათ ყველას  დაახლოვებით ერთნაირად ესმით სახელმწიფო. მე კი სრულიად სხვანაირად, ჩემთვის სახელმწიფო კულტურის უზენაესობაა, სანამ ამას არ ვაღიარებთ ადამიანის უზენაესობის  ისევე არ ექნება ფასი როგორც არ ქონდა საბჭოთა კავშირში - მიუხედავად იმისა  მისი ხმაურიანი  ოფიციალური დეკლარაციებისა და ლოზუნგებისა.
აქვე მინდა განვმარტო: მე არ ვსაუბრობ  კულტურაზე როგორც მხოლოდ რაღაც არამატერიალურ ფასეულობაზე, რომელიც მძიმე ფინანსურ ტვირთად აწევს სახელმწიფოს.
ვინმეს გულუბრყვილო უტოპისტი  ან მატყუარა ოპორტუნისტი რომ არ ვეგონო, ერთ ძალიან საყურადღებო ცნობას მოგაწვდით, რომელიც ფრანგულმა  ჟურნალმა "ლა ტრიბუნმა" გამოაქვეყნა იანვარში :  გასული წლის მონაცემებით საფრანგეთში კულტურის სფეროს კონტრიბუცია მთლიანი შიდა პროდუქციის მაჩვენებელში შვიდჯერ აღემატება  სავტომობილო ინდუსტრიისას და შეადგენს  57,8 მილიარდ ევროს.
ვისაც არ ახსოვს შევახსენებ:  საფრანგეთი ერთერთი ყველაზე დიდი ავტომწარმოებელია მსოფლიოში.
- დაბოლოს, ჩვენ მივეჩვიეთ ერთ დიდ უბედურებასაც, რომ ყველა მმართველი მართალია და სიმართლეს, ჭეშმარიტებას ღაღადებს. ვიღაცისთვის ეს ბაღის გამგეა, ვიღაცისთვის სოფლის თავკაცი, ვიღაცისთვის პოლიციელი, ვიღაცისთვის მინისტრი და ვიღაცისთვის პრეზიდენტი თუ პრემიერი. ამ ვიღაცებისთვის კი კრიტიკული აზრი მტრის აზრია. სად არის ჭეშმარიტება, სად არის სიმართლე, სად არის გონიერება? მხოლოდ წიგნში და “ფეისბუკის” კედელზე? რით დავარწმუნოთ “უფროსები”, რომ არ ვართ მტრები, ვინც სხვაგვარად ვფიქრობთ და როგორ ვაიძულოთ ისინი, არასოდეს თქვან- მე ვარ კანონი!?
ჭეშმარიტება შენშია. მხოლოდ ის ძალიან პატარაა და ასე ადვილად ვერ იპოვი, მას გამუდმებით უნდა მოუარო, მცენარესავით ყოველდღიურად წყალი დაუსხა, ნიადაგი გაანოყიერერო, ქარს მოარიდო, ცოტა რომ წამოიზრდება ნელ ნელა დამოუკიდებელ ცხოვრებას  მიაჩვიო, ბოლოს კი გაანთავისუფლო, სანამ შენი სიყვარული მარწუხებად გადაიქცევა და დაახრჩობს... ეს ჭეშმარიტება სხვას  შობს...
აი ეს არის ჭეშმარიტება. ძალიან მარტივია.
სანამ  ჭეშმარიტებას   "სოფლის გამგებელში", პოლიციელში ან მღვდელში ეძებ,  შენი   ქვეყანა, შენი ქალაქი, ოჯახი, შენი სამყარო  ავტორიტარული  იქნება შენ კი გამუდმებით უბედური და დაჩაგრული... და კაცმა რომ სთქვას სავსებით დამსახურებულად

გოჩა მირცხულავა, გაზეთი "პრემიერი"