პარიზი. ინტერვიუ პაატა ქურდაძესთან

    ფოტო: ირა კურმაევა

ეს ინტერვიუ გამოქვეყნდა ჟურნალ "სითის" ოქტომბრის თვის ნომერში, რომელიც მთლიანად პარიზს ეძღვნება.  ინტერვიუს წერილობით სახე ჰქონდა, ანუ კითხვებს პასუხი წერილობით გავეცი.  რედაქციას  ჩემი არც ერთი სიტყვაც არ შეუცვლია , რისთვისაც მათი მადლობელი ვარ. თუმცა, უნდა ავღნიშნო, რომ ჩემთვის გამოგზავნილი  კითხვები ბევრად უფრო გრძელი იყო, ვიდრე მათი ჟურნალში გამოქვეყნებული ვერსია, რის გამოც ჩემი პასუხები ჟურნალის მკითხველს შესაძლოა ცოტა არაადეკვატურად მოეჩვენოს... მაგალითად  რატომ ვახსენებ კრუასანებს, ფრანგ მწერლებს ან  რამდენჯერმე  სიტყვა "სტანდარტულს",  როცა რედაქციის  კითხვებში ეს სიტყვები არსად ჩანს...   

ამოტომ აქ კითხვების იმ  ვერსიას ვაქვეყნებ რომლებზეც მე შესაბამისი პასუხები გავეცი და  რედაქციაში გაგზავნე. 

თუმცა ყველაზე კურიოზული მაინც გამოქვეყნებული ინტერვიუს ბოლო ნაწილის პრეისტორიაა.

 საერთოდ, უნდა გითხრათ რომ გარკვეული თვალსაზრისით, ძალიან მოუწერიგებელი კაცი ვარ - ჩემი ნამდვილი  და კომპიუტერის სამუშაო მაგიდა ნამდვილ ბრძოლის ველს წააგავს. მიჩვეული ვარ და ასეთ ქაოსში ხანდახან უფრო მეტ სასარგებლო რაღაცას ვპოულობ ვიდრე დალაგებულ გარემოში. ჩემი  წერის პროცესი კიდევ უფრო ქაოტურია. ხანდახან  ერთი და იგივე გვერდზე ერთდროულად  რამდენიმე ტექსტს და რაღაც გაურკვეველი დანიშნულების აბზაცებს   ვწერ . მერე ვანცალკევებ, ზოგს ვშლი. ზოგს რომელიმა სხვა ტექსტს ვაწებებ. მოკლედ  ფილმივით ვამონტაჟებ. 

"სითის" ამ ინტერვიუს წერისას, ტელევიზორში სასტუმრო "ივერია რედისონის" წინ გამართულ სოჭოს ოლი,პიადაში მონაწილეობის საწინააღმდეგოდ გამართულ კონცერტ- აქციას  მოვკარი თვალი და პატარა სტატიის დაწერა გადავწყვიტე, თუმცა ორი აბზაცის მერე გაგრძელება დამეზარა და ფეისბუქის სტატუსად გამოვაქვეყნე. 

მაგრამ როგორც ჩანს წაშლა დამავიწყდა და "სითის" რედაქციას ფაილი უცვლელად გადავუგზავნე.

ორი კვირის შემდეგ, როდესაც ჟურნალი წავიკითხე. აღმოვაჩინე,რომ ინტერვიუში პარიზზე საუბარს აბსოლუტურად ყოველგვარი კომპლექების გარეშე  სოჭითა და მისი უბადრუკი ოლიმპიადით ვასრულებ,

 გამოგიტყდებით, თავიდან  საკუთარ ადეკვატურობაში  თავადვე შემეპარა ეჭვი. სანამ გაგზავნილი ფაილი არ ვიპოვე და არ მივხვდი რომ ეს მხოლოდ  ტექნიკური შეცდომა იყო.  რედაქციაში ძალიან შეწუხდნენ. ბევრი ბოდიში მომიხადეს. როგორც ჩანს არც უფიქრიათ რომ ტექსტის ეს ნაწილი ინტერვიუს თემიდან აბსოლუტურად  ამოვარდნილია. 

მე მინდოდა მკითხველისთვის აგვეხსნა რომ ეს  ჩემი მიზეზით გამოწვეული ტექნიკური შეცდომა იყო. თავიდან რედაქციაც ფიქრობდა შემდეგ ნომერში პატარა  ახსნაგანმარტების დაბეჭდვას, თუმცა მეორე დღეს, მცირეოდენი განსჯის შემდეგ გადაწყვიტეს, რომ ამ საქმეს მაინც აღარაფერი ეშველება და ზედმეტი ხმაურის ატეხვა აღარ ღირს, ზალიან კარგი ტექსტია და თუ კი ჩვენ მოგვეჩვენა ინტერვიუს ეს ნაწილი ტექტის ორგანულ ნაწილად, მკითხველიც ასე ჩათვლის. ჯობს ასევე, ჩვენს შორის  დარჩესო. მე აღარ შევეწინაღმდეგე.

მაგრამ, ჟურნალის გამოსვლიდან ორი კვირის განმავლობაში, თითქმის ყველა ნაცნობი ვინც  წაიკითხა მეუბნება, რომ კარგი ინტერვიუა, მაგრამ სოჭის ოლიმპიადა რა შუაშია ვერ გავიგეთო, ერთმა ისიც მისაყვედურა, პოლიტიკა ყველგან თუ არ შეჩურთე ისე არ შეგიძლიაო... დღეს უკვე რომელიღაც ფორუმზე წავაწყდი ინტერვიუს ამ ნაწილის  შესახებ ჩემთვის  ძალიან არასასიამოვნო ქილიკს.

ამიტომ იძულებული ვარ   მაინც მოვუხადო ბოდიში მკითხველს, ტექნიკური შეცდომისთვის, უფრო სწორად ამ შეცდომაში ჩემი წილისათვის. და დავადასტურო, რომ სოჭასა და პარიზს შორის მსგავსება სურეალიზმის ჟანრს განეკუთნება, რომლის საწინააღმდეგო არაფერი მექნებოდა, მხოლოდ "სითი" ჩემი ღრმა რწმენით სრულიად სხვა ჟანრს განეკუთვნება.

აი ეს ინტერვიუ , ზუსტად იმ სახით რომლითაც მე  ის რედაქციას გადავუგზავნე, მხოლოდ  სოჭის ოლიმპიადის ნაწილი აქ პოსტკრიპტუმის სახით მაქვს გამოყოფილი. თავად მიხვდებით რომ ინტერვიუს სიუჟეტს მის "ოლიმპიურ" ბოლო ორ აბზაცთან აბსოლუტურად არანაირი ლოგიკური კავშირი არ შეიძლება გააჩნდეს, ამიტომ კიდევ ერთხელ ვიხდი ჩემს წილ  ტექნიკურ  და ოლიმპიურ  ბოდიშს!:

ჩემი პარიზი

განუყრელი დრესასწაული - დარწმუნებული ვარ, ამ ფრაზის წაკითხვისთანავე გაგახსენდებათ მისი ავტორიც და ადრესატიც. თუ კი გაგიმართლათ და ახალგაზრდობისას პარიზში იცხოვრეთ, სადაც არ უნდაიყოთ შემდეგ, ის მთელი ცხოვრება მუდამ დარჩება თქვენთან - ასეთი იყო ჰემინგუეის პარიზი. როგორია ის ქართველი ჟურნალისტის, მწერლის, წარმატებული მოდელის, მხავრისა თუ დიპლომატისთვის...რუბრიკისათვის სწორედ ისეთი რეპოდენტები შევარჩიეთ, რომლებიც ან გარკვეული დროით ცხოვრობდნენ პარიზში, ან ახლაც იქ არიან, ან უკვე უკვე თბილისში, თუმცა გონებით და შეგრზნებით ისევ იქ, სენის ნაპირებზე გაშენებულ ქალაქში. 

. ნათია სორდია. სითი

პაატა ქურდაძე

მწერალი

  

     პირველი შეხვედრა პარიზთან ... პირველი ემოცია... (როგორი წარმოგედგინათ ფილმებიდან, წიგნებიდან, ისტორიიდან, სხვების ნაამბობიდან და როგორი იყო პირველი შთაბეჭდილება)

პარიზთან პირველი შეხვედრა ჩემთვის დასავლურ სამყაროსთან პირველ შეხვედრას დაემთხვა. მე იქ 1991 წლის შემოდგომაზე, მომაკვდავი საბჭოთა კავშირიდან ,  სამოქალაქო ომის მძაფრი წინათგრძნობით გაჟღენთილი თბილისიდან ჩავედი.

ეს ჩემთვის პირველი მოგზაურობა იყო დასავლეთ ევროპაში, ამიტომ პირველი ემოცია ზუსტად ისეთი მძაფრი მქონდა, როგორსაც ხანდახან კულტურულ შოკს ეძახიან.

ჩემი პირველი შთაბეჭდილება მგონი სუნები იყო, იაფფასიანი ინდუსტრიული დეოდორანტების სუნი საზოგადოებრივ ტუალეტებში და სისუფთავე... პარიზი ერთგვარი გაჯეტების სამოთხე იყო. აქამდე სხვაგან არსად ვყოფილვარ, ამიტომ შესადარებელიც არაფერი მქონდა… სიმართლე გითხრად კარგად არც მახსოვს პირველი ემოციები… ეს დაახლოვებით იგივეა, რასაც საფრანგეთში ჩასვლიდან რამდენიმე თვის შემდეგ აფხაზეთის ომში მოხვედრილი ჩემი ეგობრები მწერდნენ - ტყვიების ზუზუნში შიშის გრძნობა ატროფირებული გაქვსო… მე კულტურული ქვემეხების ქუხილში მოვხვდი და აღქმის რეცეპტორებმა ჩემი აზრით

 თავად დაარეგულირეს ჩემი ემოციები, რომ ზემოთ ხსენებული  კულტურული შოკი ასე თუ ისე ასატანი ყოფილიყო და არ გავენადგურებინე.

2.  პარიზი არაპარიზელისთვის... (თქვენ და ჩვენს სხვა რესპონდენტებს გარკვეულწილად ხანგრძლივი დროით მოუწიათ ამ ქალაქში ცხოვრება, ამიტომ საინტერესოა თქვენი თვალით დანახული პარიზი)

არაპარიზელის ორი ტიპი არსებობს, ერთი უცხოელი ტურისტი, მეორე კი ფრანგი პროვინციელი.

მე შემიძლია მხოლოდ ვივარაუდო როგორია პარიზი ტურისტებისათვის, რადგან 23 წლის წინ ჩემი არაპარიზელობა ძალიან მალე დამთავრდა. ხშირად მიფიქრია,  ალბათ სასიამოვნო უნდა იყოს ამ ქალაქში სტუმრად ჩამოსვლა, სასტუმროში ცხოვრება, ხეტიალი, მისი აღმოჩენა…

თუ გავითვალისწინებთ რომ ის ათწლეულების მანზილზე პირველ ადგილზე გადის ტურისტული ქალაქების რეიტინგში, შეგვიძლია დაბეჯითებით ვთქვათ - ტურისტებს პარიზი მოსწონთ.

გაცილებით საინტერესოა ფრანგი არაპარიზელების დამოკიდებულება. პროვიციელ ფრანგებს ისევე როგორც მთელს მსოფლიოში, დედაქალაქელები არ უყვართ, მათ სნობიზმსა და ზედაპირულობაში სდებენ ბრალს. თუმცა, ფრანგული პროვინცია ბევრად უფრო ბურჟუაზიული და კარჩაკეტილია, ვიდრე  მისი დედაქალაქი. მე რომ მკითხოთ, პარიზელები შესაძლოა ყველაზე გახსნილი ხალხიც კი იყოს საფრანგეთში. აქ ხელოვნება, კულტურა, არტისტიზმი ძალიან მნიშვნელოვანია, თვით ისეთი “სერიოზული” პროფესიის ადამიანებიც კი როგორებიც ბანკირები ან ადვოკატები არიან, არტისტულობას იჩემებენ, ამდენად თითქოს უფრო გახსნილები არიან, ან შესაძლოა არც არიან, მაგრამ  ცდილობენ მაინც ასეთი შთაბეჭდილება დატოვონ,რადგან ეს კარგი ტონია. 

 ჩემი პარიზული ყოველდღიურობა...

ჩემი არც ერთი დღე არ ჰგავს ერთმანეთს არც პარიზში, არც თბილისში და არც მონღოლურ თვალუწვდენელ ტრამალში, სადაც სამწუხაროდ არასდროს ვყოფილვარ.  ამიტომ ყოველდღიურობის შესახებ, გარდა არსებობისათვის საჭირო ბანალობისა ვერაფერს გეტყვით. მე არ მაქვს რაიმე განსაკუთრებული ტრადიციული ჩვევები.

პარიზი წარმოუდგენელია... (ტურისტებისთვის განკუთვნილი გზამკვლევები ხომ სტანდარტულია – რა უნდა ნახო პარიზში აუცილებლად... როგორი იქნებოდა თქვენი რჩევები

პარიზში უნდა შეეცადო ნახო ყველაფერი, რასაც ტურისტული გზამკვლევები გირჩევენ, რადგან ისინი პროფესიონალების შედგენილია და ნამდვილად წაადგება თქვენი ცოდნისა და ზოგადი კულტურის ამაღლებას. თუ კი ვინმეს ლუვრი, ეიფელის კოშკი ან პომპიდუს ცენტრი სტანდარტულად და ბანალურად  ეჩვენება, ის ვერც იმ « არასტანდარტულს » იპოვის, რომელიც პარიზში ძალიან ბევრია, მხოლოდ მას შემჩნევა უნდა. მე პირადად ხშირად, როდესაც ღამის დაცარიელებულ პარიზში ავტომობილით სახლში ვბრუნდები, ისეთი გრძნობა მიჩნდება, თითქოს პირველად ვხედავდე ამ მშვენიერებას… არა მგონია ერთი კვირით ჩამოსული ტურისტისთვის, ბანალურობაში ჩავარდნის რაღაც სნობური შიშის გამო,  ნარკო დილერებისა და პროტიტუცის ჭუჭყიან უბნებში ხეტიალი უფრო მეტის მომცემი იყოს , ვიდრე იმ ადგილების ნახვა,  რომელიც ჩემთვის 22 წლის მანძილზეც კი არ გახდა სტანდარტული, რადგან მეჩვენება, რომ ისინი ყოველ დღე რაღაც დეტალით ახალი და უჩვეულონი ხდებიან. ბანალურობის ფობიით შეპყრობილებს ვურჩევდი, რაც შეიძლება ბევრი იარონ ფეხით, და უცილებლად აღმოაჩენენ რაღაც ისეთს, რასაც ვერავინ ურჩევს, მათ შორის ვერც მეც, ერთი მარტივი მიზეზის გამო, პარიზში თავად ვპოულობ თითქმის ყოველ დღე რაღაც ახალს, საკუთარ უბანშიც კი.

რასაც ვერ ვეგუები ... (წლები ცხოვრება-მუშაობის მიუხედავად, რა არის ის, რასაც მაინც ვერ ეჩვევით)

როდესც ფრანგები ჩემი იქ ცხოვრების 23 წლის მანძილზე ყოველ დღე მისვამენ ერთი და იგივე « სტანდარტულ » კითხვებს საქართველოს შესახებ. მაგალითად : განსხვავდება თუ არა ქართული ენა რუსულისგან, მუსულმანები ვართ თუ ქრისტიანები, ჩვენი დამწერლობა მარჯვნიდან მარცხნივ იკითხება თუ პირიქით.. და ა.შ… სწორედ ამიტომ - მე თუ არა ჩემს შვილებს მაინც რომ ავაცდინო მომავალში ეს მასაბეზებელი კითხვები,  უკვე რამდენიმე თვეა ვწერ წიგნს საქართველოს შესახებ  ასეთი ფრანგებისთვის. სხვათაშორის, მიუხედავად იმისა რომ ქართველები ბევრად უკეთ იცნობენ ფრანგულ ლიტერატურის კლასიკოსებს და კიდევ უკეთესად ფრანგულ მოდას, პარფიუმერიასა და ჭორებს,  ჩემი ღრმა რწმენით მსგავსი წიგნი ფრანგების შესახებ  არც ქართველებს აწყენდათ...

ცხოვრება პარიზის გარეშე... (წარმოგიდგენიათ თუ არა, ან გაგიჭირდებათ თუ არა?) 

 რა თქმა უნდა წარმომიდგენია. ადამიანმა არ შეიძლება საკუთარი მომავალი ერთ გეოგრაფიულ ჩარჩოში ჩაკეტოს და ვარაუდის დონეზეც კი არ დაუშვას რომ შეუძლია წასვლა, საერთოდ წასასვლელად ყოველთვის მზად უნდა იყო… « წასვლას » ჩემთვის დიდი კონცეპტუალური დატვირთვა აქვს…

 ის, რაც ამ ქალაქმა მომცა... ( ყველაზე მთავარი, რაც მოგცათ, იქნება ეს დამოუკიდებლობის, თავისუფლების, შრომისმოყვარეობის, წარმატების მიღწევის სურვილი თუ შეგრძნება)

ამ ქალაქმა მე ყველაზე მთავარი მომცა - ოჯახი, მეუღლე, შვილები და ჩემი პატარა ბინა… გარდა ამისა განცდა, რომ ყოველ წუთს შეიძლება შეხვდე საინტერესო ადამიანს, ქუჩაში, კაფეში, ან მეტროში… ამ ხანმოკლე და შემთხვევითი  შეხვედრების დროს უამრავი რამ მაქვს ნასწავლი. ეს  იშვიათი განცდაა და ასეთი ქალაქები არც ისე ბევრია მსოფლიოში.

  ასოციაცია, რომელიც პარიზის ხსენებისას გიჩნდებათ (პირველი ასოციაცია, რომელიც შეიძლება იყოს დაკავშირებული რომანტიკასთან, ან ფრანგულ მწერლობასთან, ან იმპრესიონისტებთან, ან პიაფთან, ან სულაც ფრანგულ კრუასანთან საუზმეზე )

რა თქმა უნდა ჩემი თვრამეტი წლის ტყუპი გოგონები - თინა და გაბრიელი. მათში ყველაფერია თავმოყრილი, რაც მე ამ ქალაქში მიყვარს: ფრანგული მწერლობაც, პიაფიც,თუ გნებავთ  კრუასანიც… მსოფლიოში ყველაზე მიმზიდველი  პარიზელი ბებიებიც კი...  რომლებიც საპარკმახეროდან სულ ახლახანს გამოსულები, გამოპრანჭულები, კაფეების ტერასებზე ჩამოსკუპებულნი ჩაის მიირთმევენ...  ვიცი, რომ ჩემი გოგოები ოდესმე თავად გახდებიან ასეთივე მიმზიდველი ბებიები და ერთ მშვენიერ მზიან, ან წვიმიან დღეს გვერდით მაგიდასთან ჩამომჯდარ შემთხვევით გაცნობილ ახალგაზრდა კაცს, ან ქალს მოუყვებიან, თუ რა ჭკვიანი და საყვარელი მამა ყავდათ…

 პარიზი არის... (როგორია ჩემი პარიზი, სულ ორიოდე სიტყვით)

ჩემი პარიზი ლიმიტი, საზღვარია, ცივსა და ცხელს, სუფთასა და ჭუჭყიანს, კლასიკურსა და თანამედროვეს, სიყვარულსა და გულგრილობას, ფლირტსა და იგნორს, ირონიულსა და სენტიმეტალურს, წვიმასა და მზიან ამინდს… და რაც მთავარია - წესრიგსა და ანარქიას შორის…
ამ ქალაქის  უნიკალურობის გასაღები არც მის მონუმენტებშია, არც კრუასანში,  არც ჰემინგუეის აღწერილ მარადიულ  დღესასწაულში, ან ვუდი ალენის ნოკტიურნ რეტრო ჰალუცინაციებში… განსხვავებით მსოფლიოს სხვა ასევე ძალიან ავთენტური და უნიკალური სახის მქონე დედაქალაქებისგან, პარიზს მრავალი სახე აქვს, აქ ნებისმიერი ადამიანი რაღაც მსგავსებას პოულობს თავის საყვარელ ქალაქთან, ექმნება ილუზია რომ სახლშია… მხოლოდ ეს ცივი ილუზიაა, ასე 
ადვილად ვერ შეაღწევ მასში რომ თავადაც ილუზიის ნაწილად იქცე.

პარიზის ერთ სახეში დეფინიციის ყოველი წარუმატებელი მცდელობა მე ტურისტული გულუბრყვილობა მგონია. ჩემი აზრით ამაზე ფიქრით თავის შეწუხება და დროს დაკარგვა არ ღირს. პარიზი უნდა მიიღო ისეთი როგორსაც ის გთავაზობს მოცემულ მომენტში - მრავალსახა. მაშინ ისიც მიგიღებს, აუცილებლად განახებს შენთვის განკუთვნილ, გადანახულ ექსკლუზიურ  სახეს,რომელიც ადრე არავისთვის უჩვენებია,  ის  ძვირფასი და ახლობელი გახდება შენთვის და აღარასდროს დაგაინტერესებს თუ როგორი სახე ანახა მან სხვებს…

ოქტომბერი 2013

PS.  სამი აბზაცი, რომლიც გაუგებრობის გამო ჟურნალმა "სითიმ" გამოაქვეყნა როგორც ჩემი ინტერვიუს ნაწილი.  

-სოჭის ოლიმპიადა დღითიდღე უფრo და უფრო ძლიერ მოქმედი სიზულვილის ინგრედიანტი ხდება ისედაც შიზოფრენიის ზღვარზე მისული ქართველებისთვის.

არ ვიცი სიძულვილის ამ ახალი ეპიდემიის გამანეიტრალებელი რა შედეგი შეიძლება მოიტანოს ამ ოლიმპიადაში მონაწილეობამ, ან არ მონაწილეობამ. ერთის მხრივ ვერაფრით ვერ დავიჯერებ, რომ პუტინსა და  მის დასავლელ კოლეგებს საზეიმო ბანკეტზე ისე შერცხვებათ ამ ბოიკოტის გამო, რომ ბელუგას იკრას პირს ვეღარ დააკარებენ,მეორეს მხრივ არც ის  მგონია, რომ  საერთაშორისო ოლიმპიურ კომიტეტს იმდენი ოქრო  გააჩნდეს მედლებისთვის, რომ რომელიც იმ შემთხვევაშიც კი- თუნდაც  ისინი სულ ქართველებმა მოიგონ- მათ ამ სიძულვილს გაანათება შეზლონ

ჩემი აზრით ბევრად უფრო მნიშვნელოვანია ჩვენი დაავადებული ნერვების მკურნალობა და სიმშვიდე, ვიდრე მსოფლიოს ყველა ოქრო და ბრიიანტი.

 საერთოდ,რა აზრი აქვს ოლიმპიურ თამაშებს , თუ კი ის შენთვის არა თუ შენს საერთაშორისო კონფლიქტს არ არეგულირებს, არამედ ახალ შიდა კონფლიქტის დარეგულირებაში არ გეხმარება, (რაც კაცმა რომ თქვას სულაც არ არის გასაკვირი) პირიქით, ახალ შიდა კონფლიქტს აღვივებს?  უნდა გამოვტყდე, სულაც არ ვფიქრობდი ასე რამდენიმე დღის წინ, მაგრამ ამ პატრიოტული პარანოის შემყურე, ასე მგონია, ჩვენი მართლმადიდებელი ღმერთი, შეტავსებით  ფსიქიატრიც  რომ იყოს,აუცილებლად  ერთგვარ  "თერაპიულ ბოიკოტს" დაუჭერდა მხარს. სასწორზე უფრო მეტი დევს ვიდრე სპორტსმენების არც თუ პერსოექტიული სპორტული კარიერა. კაცმა რომ თქვას, მათთვის მატერიალური კომპენსაცია რომ მიეცათ ბოდიშის მოხდითა და დელიკატურობით, ჩემი აზრით ყველა კმაყოფილი დარჩებოდა.

პ.ქ. ოქტომბერი. თბილისი.

პეპელა - (მაესტრო ტვ. 3.11.2013)

შეუძლია თუ არა ბრაზილიაში  პეპელას ფრთის ერთ უბრალო დაქნევას, ტექსტაში  ტორნადო  გამოიწვიოს? - ეს ძალიან ცნობილი პარადიგმა ამერიკელ მეტეოროლოგ ედუარდ ლორენცს ეკუთვნის, ამით მან  1972 წელს ამერიკის მეცნიერებათა განვითარების ასოციაციაში გამართულ კონფერენციაზე   ქაოსის თეორიას  ერთგვარი ანიმაციური აღწერილობა მისცა და ფართო მოხმნარების პოპულარული ტერმინიც შეურჩია -  პეპელას ეფექტი. ამ თეორიის მიხედვით, რომელსაც ოთხმოცი წლით ადრე მათემატიკოსმა ანრი პუანკარემ  დაუდო საფუძველი, დინამიკა ქაოტურია, თუ მას ახასიათებს საწყისი პირობების მიმართ მგრძნობელობის ფენომენი, რთული სისტემები ძალიან მგრძნობიარენი არიან საწყისი პირობების მიმართ, რომელთა  უმნიშვნელო ცვლილებაც კი არაპროგნოზირებად შედეგებს იწვევს.

როგორც ვიცით  ღმერთმა ჩვენი სამყარო  სწორედ ქაოსიდან შექმნა- ზუსტად ერთ კვირაში.

ჩვენ  კი მას შემდეგ გულმოდგინედ ვცდილობთ ის დავანგრიოთ, რაც შესაძლოა სულაც არ არის გასაკვირი -  ქაოსი ჩვენი დედის პლაცენტაა და ამიტომ ვისწრაფვით მისკენ. ჯერ ჯერობით არაფერი არ გამოგვდის. ამიტომ გაბრაზებულნი ჩვენს მიერ შექმნილ პატარ პატარა სამყაროებს გამუდმებით ვანგრევთ და დაუღალავად  ვცდილობთ ჩვენს პერსონალურ საწყის ქაოსს დავუბრუნდეთ.

ქართველები რა თქმა უნდა არ განვსხვავდებით სხვებისგან, მხოლოდ ერთი თავისებურება გვახასიათებს: ჩვენ ჩვენს სამყაროს აშენებამდე ვენგრევთ. ამდენად  ცალი ფეხი გამუდმებით ქაოსში გვიდგას.ერთი შეხედვით თითქოს „ჩვენი პეპლები“ არც ისე ძლიერად აფარხულებენ თავიანთ  ჭრელ ფრთებს... ამიტომ გამუდმებით სახელმწიფოებრიობის ჩამოყალიბებისა  და მისი გაქრობის ზღვარზე ვართ. არც მივფრინავთ, არც მოვფრინავთ...

მიუხედავად ამისა დღეს განსაკუთრებულ. იქნებ  საქართველოს ისტორიის ყველაზე მნიშვნელოვან, ეროვნულობის რეალურად გააზრების ეპოქაშიც კი ვცხოვრობთ.

ჩვენ გასული საუკუნის უმეტესი ნაწილი ჩვენს საბჭოთა პრეისტორიულ კუნძულზე კინგ კონგივით მკერდზე მუშტების ბრაგუნში გავატარეთ და ამ ინერციით მოვედით 90 იან წლებამდე, აქ დავანგრიეთ ყველაფერი, რისი დანგრევაც შეიძლებოდა და ჩაბნელებულნი  სრულიად მარტონი აღმოვჩნდით ნეონით განათებულ სხვის ირონიულ სამყაროში, ეს ჩვენი პირველი და ყველაზე დიდი იმედგაცრუება იყო, რომელიც აგრესიაში გადაიზარდა. აგრესია ერთგვარ მასობრივ შიზოფრენიაში, ბოლოს კი ეროვნულ სადო - მაზოხიზმში, მის უკანასკნელ სტადიაში, როდესაც საკუთარი სასტიკი პერვერსიისგან სიამოვნებასაც კი ვეღარ იღებ და ღრმა სიძულვილი გეწყება საკუთარი არსებობის მიმართ.

ერთი ორჯერ  დეპრესირებული  სადისტი ბავშვებივით ფრთებიც კი დავაძრეთ ჩვენს ჭრელ პეპელას, რის შედეგადაც  უძრაობის დაჭაობებულ  ნირვანაში ამოვყავით თავი.

ძირითადად კი მისი ფრთის ყოველი დაქნევა დამანგრეველ პოლიტიკურ ტორნადოს იწვევდა , და ყველაფრის ისევ თავიდან აშენება გვიწევდა.

დღეს ჩვენი ქაოტური დინამიკის ახალ ფაზაში ვმყოფებით. და კიდევ ერთხელ გვაქვს შესაზლებლობა თავად გავხდეთ პეპლები და ჩვენი დღევანდელი ფრთხილი და გააზრებული მოქმედებით, რამდენიმე წლის შემდეგ ტორნადო კი არა გაზაფხულის ნაზი ნიავი გამოვიწვიოთ, ამისთვის ბევრი არაფერია საჭირო, საკმარისია მოლოდ რომ მივხვდეთ, რომ სახელმწიფო პირველ რიგში ადამიანია, და მერე მისი გეოგრაფია, ეკონომიკა, ისტორია... ახალი ფაზა სამართლიანობის აღდგენით კი არა სამართლიანობის აღსრულებით უნდა დავიწყოთ.  და სამართლიანობა არ გავაიგივეოთ მხოლოდ სისხლის სამართლის კოდექსთან, თვალებში ჩავხედოთ იმ პატარა უსამართლობებს , რომელსაც ყოველდრე ჩავდივართ, და რომელსაც ვერც ერთი პროკურორი და სასამართლო ვერ აღადგენს. ჩვენი ცხოვრება ძალიან პატარა ადამიანური დეტალებისგან შედგება, რომელიც გვათბობს, და სიცოცხლის გავრცელების სურვილის შენარჩუნებაში გვეხმარება...გვახსენებს რომ ადამიანები ვართ, და გვავიწყებს ცხოველურ საწყისს... ჩვენ ომში დაღუპიული ჯარისკაცის დალეწილ  ცხოვრებაზე  წუხილი, სინდისის ქეჯნა უფრო გვჭირდება, ვიდრე მის გმირულ  სიკვდილზე პათეტიკური აღტკინება.

ჩვენ გვჭირდება გვახსოვდეს, რომ ჩვენი საზოგადოება ათასნაირი ადამიანისგან შედგება, და არ უნდა გავაკეთოთ ფოკუსირება მხოლოდ გმირებზე, ყველაზე ლამაზებზე, ყველაზე ნიჭიერებზე, მაგრებზე, და ლიდერებზე...

ორი წლის წინ  ჩვენ ვწუხდით რომ მარჯანიშვილის მოედანი ერთადერთი თავისუფალი ადგილი დაგვრჩა, რომელიც მონუმენტითა ან  ძეგლით ვერ ავითვისეთ, ათასგვარი პროექტი განიხილებოდა... გმირების, რაღც დიადი მოვლენების, ლამაზი ქალების თუ კაცების... ამ პროექტების ნახვისას ყოველთვის  ერთი კარგი პლეხანოველი კაცის სახე წარმომიდგებოდა ხოლმე  თვალწინ.  კაცის, რომელმაც ამ უბანს რაღაც ისეთი გენეტიკური სითბო დაუტოვა, რომელსაც ვერანაირი ევრო რემონტი ვერ წაშლის, მას  ყველა იცნობდა ვისაც ამ უბანში გაუვლია, გეცოდინებათ თუ იმ ეპოქის თბილისში გიცხოვრიათ - კიკა!..  ერთერთი ყველაზე ცნობილი და საყვარელი პლეხანოველი ამ უბნის არსებობის ისტორიაში. ის დაუნის სინდრომით იყო დაბადებული ,  ტროლეიბუსით სეირნობა და ნაყინი უყვარდა, ყველას ელაპარაკებოდა, და ყველა ელაპარაკებოდა, დები ყავდა. რომლებიც კარგად უვლიდნენ, ბოლოს ვიღაც იდიოტებმა არყის სმა ასწავლეს...90 იანებში გარდაიცვალა. აბა რა მოუვიდოდა.

დარწმუნებული ვარ კიკას ძეგლი მარჯანიშვილის მოედანზე ადამიანებს თბილ ღიმილს მოგვრის, იმათაც კი, ვინც არ იცნობდა, და გაახსენებს, იმისათვის რომ ძეგლი დაგიდგან სულაც არ არის აუცილებელი გმირი იყო, რომ კიკასნაირები ზუსტად ისეთი სრულფასოვანი წევრები არიან ჩვენი საზოგადოების, როგორც ჩვენ თვითონ,  კიკა ჩვენი ადამიანურობის სიმბოლო გახდება, ჩვენი პეპელა, რომლის ფრთის ნაზი დაფარხულება, რამდენიმე წლის შემდეგ  ანგელოზის ფრთასავით მიესალბუნება თქვენს პატარას ძილში და ღიმილს მოგვრის.

4 ნოემბერი 2013 

თბილისი

სიბერის შიში - (მაესტრო ტვ 06.10.13)

ვინც შემოდგომის ხავერდოვან სეზონის დროს მსოფლიოს ნებისმიერ კუტხეში ზღვისპირა კურორტებზე .ყოფილა შეამჩნევდა, რომ წლის ამ პერიოდში იქ ზირითადად საზოგადოების ის ნაწილი ისვენებს, ხანდაზმულებს რომ უწოდებენ. მათ ყველგან შეხვდებით, პლაჟზე  ფერადი ქოლგების ქვეშ, ჟურნალით ან წიგნით ხელში, ადგილობრივ ისტორიულ ძეგლებთან და მუზეუმებში ფოტოაპარატებით ხელში,  კაფების ტერასებზე, რესტორნებში... ტყეებში და გორაკებზე თხილამურების ჯოხებით ხელში მოსეირნებს... ყველგან, სადაც ადამიანები დასასვენებლად დადიან შემოდგომა ხანდაზმულების  სეზონია. მხოლოდ არა საქართველოში: სარფი ბათუმის რივერაზე, სადაც  ამ ორი კვირის წინ მომიწია რამდენიმე დღის გატარება, თითქმის არ მინახავს ხანდაზმული დამსვენებლები... არც პლაჟზე, არც ბათუმის საწამლავივიტ მწვანე შუქით განათებულ ახალ ბულვარში, არც ხმაურიან რესტორნებში, სადაც დღე და ღამე რატმღაც ოთხმოციანი წლების ჰიტებს ახრიალებენ. არა... მოხუცებს კი წაწყდებით, განსაკუთრებით ქალებს, მაგრამ ისინი არ ისვენებენ, მოხარშული სიმინდით სავსე ვედროებს დაათრევენ პლაჟზე და სუსტი ხმით ყვირიან... ცხელი სიმინდი, თხილი..ცივი ყავა ... გული მიკვდებოდა მათი დანახვისას

თბილისისკენ მომავალ გზაზეც.. ხანდაზმულები ხილს, ჩურჩხელებს, ათას წვრილმანს ყიდიან, რიკოთზე ნიყვს და თიხის ნაწარმს.. სურამში ნაზუქს.. ხაშურში ჰამაკებს... თბილისში კი ყველაფერს, რამაც შეიზლება მიზერული მოგება დატოვოს...ძირითადად ჭუჭყიან მიწისქვეშა გადასასვლელებთან.. თუ გნებავთ აგწონიან კიდეც იაფად... ვისაც არაფერი აქვს გასაყიდი მოწყალებას ითხოვს...პარკებში აქა იქ, იშვიათად თუ წააწყდებით მოხუცებს რომლებიც აქ სამუშაოდ ან მოწყალების სათხოვად კი არა... უბრალოდ გაზეთის წასაკითხად,სასაუბრობენ შემოვიდნენ, ან უბრალოდ თვლემენ შედარებით სუფთა ჰაერზე...მაგრამ ისინი ძალიან ცოტანი არიან. ხანდახანი ისეთი შთაბეჭდილება მექმნება, თითქოს გარკვეული ასაკის შემდეგ აქ ადამიანებს დეპორტაციას უკეთებენ,მხოლოდ სად არავინ იცის,

ამ მხრივ დღევანდელი თბილისი მართლაც  განსხვავებული ქალაქია, აქ არა მარტო ქუჩაში მოსერნე მოხუცებს, პატარა, სკოლამდელ ასაკის ბავშვებსაც იშვიათად შეხვდებით...ვერც  საბავსვო ეტლებით მოსეირნე დედებს, ან ბედნიერ ბებიებსა და ბაბუებს... ეს არის ქალაქი, რომლის ქუჩებშიც სიცოცხლის გაზაფხული და შემოდგომა თითქმის არ ჩანს... ძალიან სევდიანი სანახავია ქალაქი მზეზე მიფიცხებული მოხუცები და და პატარა ბავშვები არ ჩანან, რადგან ისინი სახლში არიან გამოკეტილები, და არა იმიტომ რომ ეს რაღაც ეროვნული ტრადიციაა, ამის მიზეზი არც მხოლოდ კატასტროფული სოციალური მდგომარეობაა - ქუჩებში და განადგურებას ჯერჯერობით გადარჩენილ ორ სამ პარკებში გასეირნებას ხომ ერთად ერთია რაც თითქოს უფასოა ამ ქვეყანაში... უფასო, მაგრამ სახიფათო, როგორც  მძაფრსიუჟეტიან ვიდეო თამაშში, რომელიც თითქოს ავტომობილების ადამიანებზე ნადირობაზეა აგებული. აქ ტროტუარებზე მანქანები დაბობღავენ, მათ მიერ განდევნილი ადამიანები კი ავტომობილების სავალ ნაწილზე ცდილობენ ცოცხალი გადაურჩნენ სხვა რკინის აწყვეტილ ტერმინატორებს... თითქმის ყველა ფეხით გადასასვლელი ისეა ჩახერგილი ავტომობილებით, რომ იქ არა თუ მოხუცსსა და ეტლიან დედას, კატას გაუჭირდება გაზრომა... ამიტომ აქაც იზულებული ხარ ავტომონილების სავალ ნაწილზე გადახვიდე და შეეცადო ცოცხალმა მიაღწიო ქუჩის მეორე მხარეს... ეს ყველაფერი პოლიციის თვალწინ ხდება, მათ აზრადაც არ მოსდით რაიმე იღონონ იმისთვის რომ ფეხით მოსიარულეებს თავიანთი ფუნდამეტალური უფლების - სიარულის საშუალება მისცენ... დასავლეთის უმეტეს ქვეყნებში სკოლის მიმდებარე ტერიტორიაზე ავტომობილის გაჩერება აკრზალული და შეუზლებელია, რადგან ლითონის კონსტრუქციებითაა გადაღობილი. თბილისის ცენტრალურ უბნებშიც კი, სკოლების წინ ნამდვილი პარკინგებია მოწყობილი, სადაც პატარები მოძრავ მანქანების ბორბლების წინ და უკან ისე დარბიან რომ შიშისგან გული გაგეყინება.. აბა როგორ გინდათ მოხუცები თავიანთი ასაკის გამო დაქვეითებული რეაქციითა და  შეზღუდული მოქნილობით დაუსხლტნენ სიკვდილს ან ხანგრზლივ, მოურჩენელი მტანჯველი ტრამვების მიღების, სამუდამოდ ხეიბრად დარჩენის შიშს?

ხანდაზმულობა ჩვენში სიღატაკესთან და დამცირებასთან  ასოცირდება, საზოგადოების ყველაზე უბედურ, იმდ დაკარგულ დამცირებულ  ნაწილთან, რომლებსაც ყველაფერთან ერთად ბოლო წლების განმავლობაში ხშირად ახსენებდენ რომ ისინი საბჭოთა მენტალობის მატარებლები არიან, და რომ ამ ქვეყანას არაფერი ეშველება სანამ არ ჩაძაღლდებიან... ჩვენს ქვეყანაში,  სადაც ასე ყვავის არასამთავრობო ორგანიზაციათა და ადამიანის უფლებადამცველთა ბიზნესი, მოხუცების უფლებების დამცველის ნახვა ზალიან გაგიჭირდებათ.

1 ოქტომბერი ხანდაზმულთა საერთაშორისო დღე იყო, წლის შემდეგ აღინიშნება გაეროს ეგიდითა და დევიზით “ ჩვენ გვსურს გვქონდეს მომავალი”. საქართველოში ამ დღეს- მოხუცების პრობლემები პრეზიდენტობის კანდიდატებსაც კი არ გახსენებიათ. ერთი თუ ორი  უგემური  სიუჟეტი გავიდა მხოლოდ რომელიღაც არხზე, საიდანაც კიდევ ერთხელ დავრწმუნდით რომ მოხუცები მხოლოდ საკუთარი წინასაარჩევნო ჰუმანურობის დამადასტურებელ საშუალებად მიაჩნია ყველა ქართულ ხელისუფლებასა და პოლიტიკურ ძალას - ისინი საზოგადოების ყველაზე დაუცველ, უსარგებლო ფენად მიიჩნევა, რომლებისთვისაც მოწყალება უნდა გაიღო, უფასო პროდუქტები, წამლები და თბილი ტანსაცმელი შეუგროვო...მათი ერთად ერთი შესაძლებელი მომავალი მხოლოდ ასე თუ ისე კარგი ქელეხი, ომოცი.. და წლისთავზე დოლგარმონია.. სულ ეს არის...მხოლოდ ეს - ცინიკური, გროტესკული დასასრული.

 რა თქმა უნდა სოციალურად დაუცველებს  მართლაც საარსებო საშუალებებით უნდა დაეხმარო, მაგრამ რა დააშავეს იმ მოხუცებმა რომლებსაც არ სჭირდებათ უფასო საკვები და ტანსაცმელი, რომლებსაც ჩვეულებრივი, ადამიანური ცხოვრება სურთ, ისევე როგორც მათ დასავლელ თანატოლებს, მაგრამ  ეშინიათ ქუჩაში გამოსვლის, მიწისქვეშა ჯოჯოხეთური გადასასვლელების, ტერმინატორი ჯიპების?... ადამიანი პირველიდან  ბოლო ამოსუნთქვამდე საზოგადოების სრულუფლებიანი წევრია და მას თავისი ასაკის ნებისმიერ  მონაკვეთში ზუსტად ერთნაირი უფლებები გააჩნია. განსაკუთრებით ყველაზე ფუნდამეტალურის, სუნთქვის გადაადგილებისა და ღირსების უფლება...თუმცა ეს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ კი ამ ადამიანს გაუმართლა და არა მხოლოდ ადამიანთა ერთად მცხოვრები ჯგუფის, არამედ მართლაც საზოგადოების წევრია, ამ სიტყვის ყველაზე ღირსეული  გაგებით.

28 ოქტომბერი 2013
თბილისი